Emeryci mogą zyskać od kilkudziesięciu do nawet 500 zł miesięcznie. Sprawdź dlaczego

Wprowadzona w życie w 1999 roku reforma emerytalna zakładała możliwość przechodzenia z jednego systemu emerytalnego do drugiego. Nie przewidziano jednak wówczas, że brak jasnych i powszechnie dostępnych informacji na temat konsekwencji takiego wyboru może prowadzić do poważnych, długofalowych strat finansowych po stronie obywateli. Osoby podejmujące decyzje o przejściu na wcześniejszą emeryturę działały w warunkach niepełnej informacji – a dziś wielu z nich wciąż odczuwa tego skutki.

Wiceminister rodziny, pracy i polityki społecznej Sebastian Gajewski wyjaśnił podczas obrad Sejmu: „W chwili ustalenia swojego prawa do emerytury wcześniejszej nie mogli, więc przewidzieć, w jaki sposób pobieranie tej emerytury przełoży się na wysokość ich przyszłej emerytury powszechnej”.

Inicjatywa naprawcza: ponowne przeliczenie świadczeń

Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej sfinalizowało już prace nad projektem ustawy, która ma umożliwić ponowne ustalenie wysokości emerytur w ściśle określonych przypadkach. Nowe regulacje dotyczą osób urodzonych po 31 grudnia 1948 roku, które pobierały wcześniejsze emerytury przyznane przed 6 czerwca 2012 roku i dopiero po tej dacie osiągnęły powszechny wiek emerytalny.

Najbardziej skorzystać mogą osoby, które przechodziły na wcześniejsze emerytury, gdy zmiany prawne były jeszcze nie do końca uregulowane. Grupa objęta nowymi przepisami to przede wszystkim kobiety urodzone w latach 1954–1959 oraz mężczyźni z roczników 1949–1952 i 1954.

Wiceminister Gajewski podkreślił: „Emeryci, którzy pobierali lub wciąż pobierają emerytury wcześniejsze, przyznane im przed 6 czerwca 2012 r., i osiągnęli powszechny wiek emerytalny oraz nabyli prawo do emerytury powszechnej po 2012 r., będą mieli prawo do ponownego ustalenia wysokości emerytury powszechnej, bez zastosowania mechanizmu jej pomniejszania o uprzednio pobrane emerytury wcześniejsze”.

Reforma, która wprowadziła chaos informacyjny

Po przełomie lat 90. i reformie z 1999 roku państwo dopuściło możliwość zmiany systemu emerytalnego. Jednak to, co miało być szansą, dla wielu okazało się finansową pułapką. Emeryci nie mieli możliwości oceny, jak długo będą pobierać wcześniejsze świadczenie i jaki wpływ ten okres będzie miał na wysokość ich emerytury powszechnej. Okazało się bowiem, że im dłużej korzystano z emerytury wcześniejszej, tym bardziej pomniejszana była późniejsza emerytura w nowym systemie. Ta zależność nie była powszechnie znana, co dziś rząd otwarcie przyznaje.

Automatyczne działania – bez wniosków do ZUS

Jedną z kluczowych cech przygotowanej ustawy jest odejście od konieczności składania indywidualnych wniosków przez zainteresowane osoby. Przeliczenie emerytur zostanie dokonane z urzędu – co oznacza brak potrzeby podejmowania jakichkolwiek działań administracyjnych przez seniorów. To ogromne ułatwienie, szczególnie dla tych, którzy ze względu na wiek lub stan zdrowia mogliby mieć trudności z załatwieniem formalności.

Ponadto przeliczone emerytury zostaną objęte waloryzacją do czerwca 2026 roku. Wypłata świadczeń w nowej wysokości będzie realizowana automatycznie, z uwzględnieniem aktualnych zasad waloryzacyjnych, co pozwoli na pełniejsze odczucie pozytywnego efektu w domowych budżetach.

Grupa, która najbardziej zyska

PAP wskazuje, że najwięcej zyskać mogą osoby z roczników 50., które przechodziły na wcześniejsze emerytury w czasie, gdy zasady były niejasne, a rozwiązania przejściowe wciąż ewoluowały. To właśnie ta grupa – jak wynika z analiz – poniosła największe straty finansowe wynikające z różnic w systemach i ich niedoskonałej integracji.

W 2020 roku pewna grupa świadczeniobiorców uzyskała już możliwość skorzystania z ponownego przeliczenia świadczenia. Obecnie proponowana ustawa poszerza katalog osób uprawnionych o kolejne roczniki, które dotąd nie zostały objęte tą formą wyrównania.

Gajewski zaznaczył:

„Przepis ten wszedł w życie z półrocznym vacatio legis i znalazł zastosowanie do wszystkich emerytów, którzy przed jego wejściem w życie pobierali emerytury wcześniejsze, a nie osiągnęli jeszcze powszechnego wieku emerytalnego”.

Likwidacja niesprawiedliwego pomniejszania

Do tej pory obowiązujące przepisy zakładały, że wcześniejsze emerytury traktowane były jako zaliczki na poczet przyszłych świadczeń powszechnych. Taki mechanizm sprawiał, że późniejsze emerytury były znacznie niższe – nawet jeśli osoba osiągała wymagany wiek i miała odpowiedni staż pracy. Nowelizacja zakłada całkowite zniesienie tego mechanizmu.

Oznacza to trzy kluczowe zmiany:

• przeliczenie wysokości emerytury powszechnej bez odliczania pobranych wcześniej kwot,
• wykonanie przeliczenia z urzędu, bez konieczności składania wniosków,
• objęcie nowych świadczeń waloryzacją obowiązującą do czerwca 2026 roku.

Dla wielu osób, zwłaszcza kobiet, które z racji obowiązującego wieku emerytalnego i warunków zatrudnienia w PRL częściej korzystały z wcześniejszych świadczeń, oznacza to rzeczywistą szansę na znaczącą poprawę sytuacji życiowej.