Ponad pół miliona Polaków sięgnęło po nowe wsparcie. Co zrobić, by dostać 5600 zł z ZUS?

Renta wdowia, będąca odpowiedzią na długo formułowane postulaty środowisk senioralnych i organizacji pozarządowych działających na rzecz osób starszych, pozwala po raz pierwszy w historii łączyć dwa świadczenia: własne oraz rodzinne po zmarłym małżonku.
Dla tysięcy osób owdowiałych to nie tylko nowe przepisy – to szansa na wyjście z ubóstwa i odzyskanie elementarnego poczucia bezpieczeństwa ekonomicznego.

Nowy mechanizm wypłat – elastyczność i indywidualne dopasowanie

Największą innowacją, jaką niesie ze sobą renta wdowia, jest możliwość wyboru najkorzystniejszego wariantu świadczenia.
Jak wyjaśnia ZUS, „beneficjent może otrzymać pełną rentę rodzinną po małżonku, która wynosi 85 procent świadczenia przysługującego zmarłej osobie, oraz dodatkowo 15 procent własnego świadczenia”.
Możliwe jest też rozwiązanie odwrotne – zachowanie pełnego własnego świadczenia i pobieranie 15 procent renty rodzinnej. To podejście, uwzględniające indywidualną sytuację finansową wnioskodawców, ma zapewnić maksymalną efektywność wsparcia.

Co więcej, wprowadzony system będzie jeszcze korzystniejszy już od 1 stycznia 2027 roku – drugi składnik świadczenia wzrośnie do 25 procent. To krok, który z pewnością docenią ci, którzy dopiero w przyszłości zdecydują się na złożenie wniosku lub obecnie pobierają świadczenie w niższym wymiarze.

Limity i zasady – precyzyjnie określone ramy

Choć rozwiązanie jest przełomowe, nie oznacza to całkowitego braku ograniczeń. Maksymalna łączna wysokość świadczeń została ustalona na poziomie trzykrotności najniższej emerytury. Jak wskazuje dokumentacja ZUS, „górny limit świadczeń […] wynosi trzykrotność najniższej emerytury, obecnie 5636,73 złote brutto. Kwota ta będzie obowiązywać od 1 marca 2025 roku do 28 lutego 2026 roku”.

W przypadku przekroczenia tej wartości stosowany będzie mechanizm korekty – nadwyżka zostanie odjęta, by nie przekroczyć ustanowionego limitu. Osoby, które już teraz otrzymują emeryturę wyższą niż 5636,73 zł brutto (np. 5700 zł brutto), nie zostaną zakwalifikowane do programu.
Wykluczenie to dotyczy też przypadków, w których przekroczenie limitu nastąpiłoby dopiero po dodaniu drugiego świadczenia.

Kto może skorzystać – kryteria dostępności

Renta wdowia to świadczenie adresowane do jasno zdefiniowanej grupy. Warunkiem jej uzyskania jest posiadanie prawa zarówno do renty rodzinnej po zmarłym małżonku, jak i do własnej emerytury lub renty. Niezbędne jest również spełnienie kryterium wieku – kobiety muszą mieć ukończone co najmniej 60 lat, a mężczyźni 65 lat. Kolejnym wymogiem jest pozostawanie w związku małżeńskim z osobą zmarłą aż do chwili jej śmierci.

Istnieją też warunki szczegółowe. Jak podaje ZUS, „dodatkowym warunkiem jest nabycie prawa do renty rodzinnej po zmarłym małżonku nie wcześniej niż w dniu ukończenia 55 lat przez kobietę lub 60 lat przez mężczyznę”. Oznacza to, że wcześniejsze wdowy i wdowcy nie spełniają tych kryteriów, nawet jeśli formalnie przysługuje im renta po zmarłym. Istotne jest również, że wnioskodawca nie może pozostawać obecnie w związku małżeńskim.

Terminy mają znaczenie – wnioski trzeba składać szybko

ZUS przypomina, że w kontekście renty wdowiej obowiązują szczególne zasady czasowe. Złożenie wniosku do 31 lipca 2025 roku oznacza, że prawo do świadczenia zostanie naliczone wstecznie – od lipca. „Dla aplikacji złożonych po 1 sierpnia, prawo do wypłaty będzie naliczane od miesiąca złożenia wniosku” – podkreśla instytucja. Tym samym osoby, które zdecydują się na złożenie wniosku np. 15 sierpnia, mogą liczyć na wypłatę świadczenia począwszy od sierpnia, o ile spełnią wszystkie wymogi formalne.

Świadczenie skrojone na realia życia seniorów

Polska starzeje się w szybkim tempie, a struktura emerytur i rent wciąż nie nadąża za potrzebami osób starszych. Szczególnie dotyczy to kobiet, które z powodu opieki nad dziećmi i przerw w aktywności zawodowej często otrzymują niższe świadczenia niż ich zmarli partnerzy. Zjawisko „wdowiej biedy” stało się przedmiotem badań i debat publicznych. Teraz, jak podkreślają eksperci, realnie podjęto kroki ku jego przezwyciężeniu.

Nowe świadczenie pozwala złagodzić skutki utraty głównego żywiciela rodziny, umożliwiając wdowom i wdowcom zachowanie minimum finansowego bezpieczeństwa. Jest to o tyle istotne, że koszty życia – zwłaszcza opieki zdrowotnej, leków czy energii – rosną szybciej niż waloryzacje emerytur.

Pomoc w formalnościach – ZUS i samorządy wspierają seniorów

By ułatwić obywatelom przejście przez procedury administracyjne, Zakład Ubezpieczeń Społecznych uruchomił szeroko zakrojone działania informacyjne. Jak zaznacza Grzegorz Dyjak z biura prasowego ZUS: „przygotowano liczne materiały dla instytucji samorządowych, stowarzyszeń działających na rzecz seniorów, ośrodków pomocy społecznej oraz domów opieki”. Dodatkowo na stronie internetowej ZUS dostępna jest specjalna ankieta oraz kalkulator, który pozwala oszacować potencjalną wysokość renty wdowiej. Wszystko po to, by maksymalnie uprościć procedury i zachęcić osoby uprawnione do jak najszybszego składania wniosków.

Ekonomiczne i społeczne skutki – nie tylko pomoc jednostkom

Renta wdowia ma też wymiar makroekonomiczny. Zwiększenie siły nabywczej seniorów może przyczynić się do ożywienia konsumpcji i wsparcia krajowego rynku. Eksperci zauważają, że w czasach rosnącej inflacji i niestabilności finansowej dodatkowy zastrzyk gotówki w rękach setek tysięcy obywateli może przynieść pozytywny impuls gospodarczy.