Poradniki kryzysowe z MSWiA. Dotrą do wszystkich Polaków jeszcze w tym roku

Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji poinformowało, że do końca roku każda polska rodzina otrzyma specjalną przesyłkę. Zawierać będzie ona poradnik bezpieczeństwa, który krok po kroku opisze, jak zachować się w różnych scenariuszach zagrożenia. Dokument bazuje na poradniku „Bądź gotowy”, który obecnie dostępny jest w wersji elektronicznej.

Nowa, rozbudowana wersja zostanie przygotowana z myślą o szerokim odbiorcy – nie tylko dorosłych, ale także dzieciach. Z myślą o najmłodszych opracowana zostanie osobna broszura, w której treści i forma graficzna będą dostosowane do ich wieku.

„To ma być poradnik, nie straszownik. Chodzi o pokazanie w sposób przystępny, jak radzić sobie w sytuacjach różnych zagrożeń” – tłumaczy Robert Klonowski, zastępca dyrektora Departamentu Ochrony Ludności i Zarządzania Kryzysowego MSWiA.

Czerpiąc z doświadczeń Skandynawii

Twórcy publikacji nie ograniczyli się jedynie do krajowego know-how. Wzorcem dla poradnika są szwedzkie i norweskie opracowania edukacyjne, których celem jest przygotowanie społeczeństwa na najtrudniejsze scenariusze. „Dodane zostaną do niego 'spostrzeżenia' norweskie i szwedzkie” – zapowiedział wiceszef MSWiA Wiesław Leśniakiewicz.

Szwecja rozesłała własny poradnik już pod koniec 2023 roku. Polska adaptacja wzbogacona zostanie o lokalne konteksty i szczegółowe wskazówki operacyjne.

Alarm? Oto jak zareagować

Poradnik zawiera konkretne wytyczne postępowania w sytuacji ogłoszenia alarmu. Należy niezwłocznie przerwać wykonywane czynności, odłączyć instalacje gazowe i elektryczne, a następnie włączyć radio, ustawiając je na lokalną stację informacyjną.

Po zakończeniu alarmu – co ogłasza trzyminutowy, jednostajny dźwięk syreny – należy dokładnie przewietrzyć wszystkie pomieszczenia i uzupełnić zestawy do uszczelniania okien i drzwi. Ważne jest również śledzenie komunikatów publikowanych przez Rządowe Centrum Bezpieczeństwa.

Praktyczne podejście: plecak na każdą okazję

Bardzo duży nacisk położono na przygotowanie indywidualnego plecaka ewakuacyjnego. Każdy domownik powinien mieć swój własny, gotowy do natychmiastowego zabrania. Plecak powinien być również obecny w miejscu pracy i w samochodzie – nie tylko w domu.

Zalecana zawartość:

• zapasy wody i żywności na kilka dni,
• środki higieniczne,
• latarka z zapasowymi bateriami,
• apteczka i niezbędne leki,
• dokumenty tożsamości i gotówka,
• komplet odzieży na zmianę.

Każdy plecak powinien zawierać kartkę z imieniem i nazwiskiem właściciela oraz jego adresem zamieszkania. To może okazać się pomocne, jeśli dojdzie do rozdzielenia się rodziny lub zaginięcia właściciela.

Nowoczesne narzędzie w telefonie

Uzupełnieniem wersji papierowej będzie specjalna aplikacja mobilna, która – co istotne – będzie działać także w trybie offline. W sytuacjach, gdy dostęp do sieci internetowej jest niemożliwy, aplikacja zapewni szybki dostęp do:

• procedur alarmowych,
• map ewakuacyjnych,
• instrukcji pierwszej pomocy,
• kontaktów do służb.

Takie rozwiązanie odpowiada na realne potrzeby sytuacji kryzysowej, w której dostęp do informacji może być ograniczony.

W sytuacji skażenia – schroń się

Dokument przewiduje także możliwe scenariusze związane ze skażeniem biologicznym, chemicznym lub radiacyjnym. W takich sytuacjach należy niezwłocznie schronić się w najbliższym budynku – najlepiej w piwnicy, schronie lub metrze – i oddalić się od okien oraz zewnętrznych ścian.

„Opanuj emocje i nie panikuj – ograniczysz niepotrzebne zużycie powietrza zamkniętym pomieszczeniu”.

Publikacja przewiduje także działania w przypadku tymczasowej okupacji terenu przez obce siły lub obecności uzbrojonych grup. Celem jest zapewnienie bezpieczeństwa własnego i najbliższych, z uwzględnieniem dyskrecji i ostrożności.

Strzelanina, zamach, zakładnicy – jak przetrwać

Poradnik zawiera również wytyczne postępowania w przypadku ataku terrorystycznego, strzelaniny lub sytuacji zakładniczej. Kluczowe jest szybkie opuszczenie miejsca zagrożenia, znalezienie bezpiecznej kryjówki, wyłączenie telefonu i zgaszenie światła.

Gdy niemożliwa staje się ucieczka lub ukrycie:

„Jeżeli ucieczka i kryjówka nie zdały egzaminu – walcz. Wykorzystaj wszystkie swoje atuty. Nie bój się zranić napastnika – to on jest 'tym złym'. Twoja bierność może zadecydować o życiu wielu innych osób”.

W przypadku porwania lub przetrzymywania jako zakładnik kluczowe jest zachowanie spokoju i przyjęcie postawy przetrwania:

„Masz jeden cel – przeżyć. Zaakceptuj sytuację, w której się znalazłeś i przygotuj na czekanie. Nie denerwuj się i nie wpadaj w panikę. Najgorsze jest pierwsze 45 minut”.

Właściwa komunikacja w czasie kryzysu

Szczególną uwagę zwrócono na kwestie informowania bliskich w czasie katastrofy. Ze względu na ryzyko przeciążenia sieci komórkowych zaleca się wysyłanie krótkich wiadomości tekstowych zamiast dzwonienia.

„Jeśli chcesz ich poinformować o tym, że jesteś bezpieczny – wyślij SMS”.

Informacje o zagrożeniach będą także przekazywane poprzez syreny, media, megafony, dzwony kościelne i inne dostępne środki przekazu masowego.

Aneks – informacje, które warto mieć pod ręką

Na końcu poradnika znajduje się rozbudowany aneks. Zawiera on:

• listę przedmiotów do plecaka ewakuacyjnego,
• instrukcję pierwszej pomocy,
• miejsce na wpisanie numerów kontaktowych do członków rodziny, sąsiadów oraz służb ratowniczych.

Celem tej części publikacji jest zapewnienie możliwości natychmiastowego działania, gdy nie będzie czasu na zastanowienie się.

Bezpieczeństwo zaczyna się od wiedzy

„W sytuacji coraz większych napięć geopolitycznych każdy obywatel musi wiedzieć, jak się zachować, gdy zabraknie struktur państwa – choćby na chwilę” – przypomina prof. Tomas Ries ze Szwedzkiej Narodowej Akademii Obrony.

MSWiA nie straszy, lecz przygotowuje społeczeństwo na to, co nieprzewidywalne. Edukacja obywatelska staje się podstawowym narzędziem bezpieczeństwa narodowego.