Premiera książki o Krystianie Lupie i „Rodzeństwo”. Przed nami finałowy weekend XXIX Międzynarodowego Festiwalu Sztuk Przyjemnych i Nieprzyjemnych

Krystian Lupa w Teatrze Powszechnym w Łodzi podczas światowej prapremiery „Imagine”,

fot. Maciej Zakrzewski

Nowe znaczenia „Rodzeństwa”

Premiera „Rodzeństwa” odbyła się w 1996 roku w Narodowym Starym Teatrze im. Heleny Modrzejewskiej w Krakowie. W 2004 roku spektakl był prezentowany na X Ogólnopolskim Festiwalu Sztuk Przyjemnych i Nieprzyjemnych w Łodzi. Było to pierwsze spotkanie łódzkiej publiczności z teatrem Krystiana Lupy. Upływ czasu rzuca nowe światło na arcymistrzowski spektakl i wybitne aktorstwo. Pokazuje, jak spektakle Krystiana Lupy pulsują i dojrzewają. Dla aktorów ponowne spotkania z "Rodzeństwem" Bernharda to wyzwania, a każda kolejna prezentacja ma energię premiery.  Jakie dodatkowe piętra znaczeń przynosi dystans czasowy od premiery? Jakie piętno czas odciska na aktorach? Jak rozwija się tekst Bernharda w rękach Lupy – zastanawia się Ewa Pilawska, dyrektorka Teatru Powszechnego w Łodzi i dyrektorka artystyczna Międzynarodowego Festiwalu Sztuk Przyjemnych i Nieprzyjemnych.

Bernhard uznawany jest za jednego z najwybitniejszych i najoryginalniejszych pisarzy nie tylko Austrii, ale całego niemieckiego obszaru językowego w XX wieku. Krytykował społeczeństwo ojczystego kraju, zwracając uwagę na hipokryzję i historyczną amnezję Austriaków, którzy wypierali nazistowski okres w dziejach ich narodu. W „Rodzeństwie” powracają motywy, po które Bernhard obsesyjnie sięga w swojej twórczości: obłęd, twórcza niemożność, przytłaczająca pustka, duchowe kalectwo, traumatyczne relacje rodzinne. W konstrukcji i fabule łatwo dostrzec powracające w innych utworach (m.in. „Wymazywaniu” czy „Bratanku Wittgensteina”) wątki - nierozwiązanych i ciążących relacji rodzinnych, choroby psychicznej wybitnej jednostki wobec ograniczonego intelektualnie społeczeństwa. 

„Rodzeństwo”, reż. Krystian Lupa, fot. Marek Gardulski

Tytułowe rodzeństwo, dwie aktorki: Ritter i Dene oraz Voss (pisarz-filozof, przybywający z zakładu dla obłąkanych) spotykają się podczas długiego rodzinnego obiadu, stanowiącego ostatnią próbę porozumienia się rodzeństwa ze sobą. Ich codzienne rytuały, zwykłe czynności, nagłe wybuchy emocji objawiają jedno silne uczucie, które ich łączy, „hassliebe” – miłość i nienawiść.

„Rodzeństwo” będzie można obejrzeć 1 i 2 kwietnia o 19:00 na Dużej Scenie Teatru Powszechnego w Łodzi. Przed przedstawieniami będzie można kupić wejściówki po 50 złotych (wszystkie bilety są wyprzedane).

Premiera książki „Krystian Lupa. Artysta. Wizjoner”

2 kwietnia o 14:00 na Małej Scenie Teatru Powszechnego w Łodzi odbędzie się premiera książki wydanej przez Teatr Powszechny w Łodzi – „Krystian Lupa. Artysta. Wizjoner”. Premiera książki będzie połączona ze spotkaniem z twórcami spektaklu „Rodzeństwo” – Krystianem Lupą oraz zespołem aktorskim (Piotrem Skibą, Agnieszką Mandat i Małgorzatą Hajewską Krzysztofik).

Wydawnictwo jest dwujęzyczne (polsko-angielskie) i składa się z rozdziałów zatytułowanych: „Krystian Lupa i etyka realnego” (Grzegorz Niziołek), „Zimny pokój albo krakowskie przedstawienia Krystiana Lupy” (Łukasz Drewniak), „Druga przystań. Krystian Lupa we Wrocławiu” (Jacek Wakar), „Warszawskie powroty Krystiana Lupy” (Aneta Kyzioł), „Krystian Lupa reżyseruje za granicą” (Tomasz Domagała), „Krystianizacja depresji” (Jan Bończa-Szabłowski), „Zabójstwo narcyza. Filmowe inspiracje Krystiana Lupy” (Łukasz Maciejewski), „Kondycja wisielca” (Paweł Sztarbowski) oraz „Kim ty właściwie teraz jesteś” (Jacek Cieślak).

We wstępie do książki Ewa Pilawska, pomysłodawczyni wydawnictwa, pisze:

Gdyby zapytano mnie o największego reżysera teatralnego tworzącego w Polsce, odpowiedziałabym bez wahania: Krystian Lupa. Każdy jego spektakl zapada w nas głęboko. Nie daje o sobie zapomnieć, uwiera nas, zostaje w głowie i w ciele. Lupa to artysta-wizjoner, którego nie interesują bezpieczne, pozorne opowieści. Zabiera nam poczucie komfortu i stawia fundamentalne pytania. Co zrobiliśmy z tym światem? Co zrobiliśmy ze sobą? Czy potrafimy spojrzeć na siebie w lustrze?

[…] Oglądając spektakle Lupy, wiedziałam, że gdy Festiwal się umocni, będę prezentować teatr Krystiana w Łodzi. Udało się – i to były przełomowe momenty dla Festiwalu. Pokazaliśmy 9 spektakli – w tym „Wymazywanie”. Podczas kolejnych edycji oglądaliśmy kolejne tytuły, odbywały się wystawy, dyskusje, spotkania… Mam poczucie, że Krystian znalazł na naszym Festiwalu swoje miejsce, a nasza publiczność zawsze oczekiwała na konfrontacje z jego teatrem. Pozwalaliśmy się hipnotyzować, wchodząc w niepowtarzalną (nie)rzeczywistość teatru. Refleksje i doświadczenia z tych teatralnych rozmów nosimy w sobie do dzisiaj. Książka jest owocem tej drogi, którą szliśmy razem z Lupą – jako Teatr Powszechny w Łodzi i Międzynarodowy Festiwal Sztuk Przyjemnych i Nieprzyjemnych.

Ukoronowaniem wspomnianej drogi była światowa prapremiera „Imagine”, która odbyła się w kwietniu 2022 roku w ramach Festiwalu na Dużej Scenie Teatru Powszechnego w Łodzi (spektakl w reżyserii Lupy jest koprodukcją łódzkiego i warszawskiego Teatru Powszechnego). Po prapremierze spotkaliśmy się na konferencji zatytułowanej „Krystian Lupa. Artysta. Wizjoner”. Tak zaczęła „pisać się” niniejsza książka…

[…] Mam nadzieję, że niniejsza książka utrwali choć część tego fenomenu i zachowa dla przyszłych pokoleń ulotność niezwykłego teatru Lupy. To wielki zaszczyt i wyróżnienie móc oddać w Państwa ręce dwujęzyczny zbiór esejów zatytułowany „Krystian Lupa. Artysta. Wizjoner”.

Teatr Powszechny w Łodzi zaprasza na spotkanie 2 kwietnia o 14:00.

Wstęp – 1 złoty lub bilet na dowolny spektakl Festiwalu. Spotkanie i premiera książki będą także transmitowane na kanale Facebookowym Festiwalu. Podczas spotkania będzie można kupić książkę „Krystian Lupa. Artysta. Wizjoner”.

• XXIX Międzynarodowy Festiwal Sztuk Przyjemnych i Nieprzyjemnych jest współfinansowany ze środków Miasta Łodzi.