Według Głównego Urzędu Statystycznego co czwarta osoba w wieku produkcyjnym przekroczyła 50. rok życia. Do 2030 roku osoby 50+ mogą stanowić aż jedną trzecią aktywnych zawodowo. Już teraz rośnie liczba seniorów, którzy mimo przejścia na emeryturę wciąż chcą lub muszą pracować. Jednak chęć ta często zderza się z barierami systemowymi i społecznymi.
Ageizm jako bariera systemowa
Jedną z największych przeszkód w zatrudnieniu osób 50+ jest ageizm – dyskryminacja ze względu na wiek. Polski Instytut Ekonomiczny wskazuje, że zjawisko to ma kilka wymiarów: instytucjonalny (regulaminy i polityki firm), relacyjny (sposób traktowania starszych przez młodszych) oraz indywidualny (postrzeganie własnej wartości przez osobę starszą).
Jak podano w raporcie Akademii Rozwoju Filantropii z 2007 r., aż 63% bezrobotnych powyżej 50. roku życia uznaje wiek za główną przeszkodę w znalezieniu zatrudnienia. Paradoksalnie 61% pracodawców twierdzi, że wiek nie odgrywa żadnej roli przy rekrutacji, a 66% deklaruje chęć zatrudnienia osób starszych. Niestety, stereotypy wciąż są silne: starsi pracownicy są postrzegani jako mniej wydajni, chorowici, zbyt drodzy i słabo radzący sobie z nowoczesnymi technologiami.
Nowa ustawa – konkretne wsparcie dla konkretnych grup
Ustawa o rynku pracy i służbach zatrudnienia, która wejdzie w życie w połowie 2025 r., wprowadza przejrzyste i szczegółowe regulacje wspierające aktywizację zawodową. Obejmuje m.in. dofinansowania dla pracodawców zatrudniających osoby po 50. roku życia i emerytów, rozszerzenie dostępności zasiłków dla bezrobotnych, nowe zasady pierwszeństwa w pomocy publicznej oraz instrumenty edukacyjne dla osób chcących się przekwalifikować.
Dofinansowanie zatrudnienia: dla kogo, na jakich warunkach?
Dofinansowanie przysługuje na podstawie umowy zawartej z powiatowym urzędem pracy. Skorzystać z niego mogą pracodawcy lub przedsiębiorcy zatrudniający:
- bezrobotnych kobiet po 50., ale przed 60. rokiem życia,
- bezrobotnych mężczyzn po 50., ale przed 65. rokiem życia,
- poszukujących pracy kobiet po 60. roku życia,
- poszukujących pracy mężczyzn po 65. roku życia.
Dofinansowanie wynosi maksymalnie 50% minimalnego wynagrodzenia miesięcznego obowiązującego w dniu zawarcia umowy (obecnie 2333 zł). Jest ono wypłacane co drugi miesiąc, a w pozostałych miesiącach koszt zatrudnienia pokrywa w całości pracodawca.
Umowa może być zawarta na maksymalnie 12 miesięcy. Pracodawca zobowiązuje się utrzymać w zatrudnieniu osobę bezrobotną przez kolejne 6 miesięcy, a poszukującą pracy – przez minimum jeden miesiąc. W przypadku złamania warunków umowy, wszystkie otrzymane środki należy zwrócić wraz z odsetkami ustawowymi, liczonymi od dnia otrzymania pierwszej transzy.
Zasiłek dla bezrobotnych – 365 dni wsparcia
Reforma przewiduje wydłużenie okresu pobierania zasiłku dla bezrobotnych powyżej 50. roku życia, którzy posiadają co najmniej 20-letni staż pracy. Od czerwca 2025 r. będą oni mogli pobierać świadczenie przez pełny rok – 365 dni. Co istotne, zmiana miejsca zamieszkania nie wpłynie na okres wypłaty zasiłku, co zabezpiecza osoby migrujące w poszukiwaniu pracy.
Ustawa wprowadza również tzw. pożyczkę edukacyjną – w wysokości do 400% przeciętnego wynagrodzenia. Pieniądze będzie można przeznaczyć na szkolenia, kursy, studia podyplomowe lub inne formy podnoszenia kwalifikacji. Pożyczki te mają charakter zwrotny, ale ich warunki będą preferencyjne.
Rozszerzona zostaje także rola Krajowego Funduszu Szkoleniowego. Dzięki nowym regulacjom, osoby po 50. roku życia zyskają łatwiejszy dostęp do wysokiej jakości szkoleń zawodowych, co umożliwi im lepsze dopasowanie do wymogów rynku pracy.
Kto skorzysta w pierwszej kolejności?
Zgodnie z art. 42 nowej ustawy, pierwszeństwo w skierowaniu do programów wsparcia będą miały:
- osoby posiadające Kartę Dużej Rodziny,
- bezrobotni powyżej 50. roku życia,
- osoby z niepełnosprawnością,
- długotrwale bezrobotni,
- osoby samotnie wychowujące co najmniej jedno dziecko,
- bezrobotni i poszukujący pracy poniżej 30. roku życia,
- osoby bez kwalifikacji zawodowych.
Ten katalog jest odpowiedzią na potrzeby osób szczególnie narażonych na wykluczenie z rynku pracy.
Pracodawcy też zyskają
Zatrudnianie pracowników po 50. roku życia może być nie tylko społecznie pożądane, ale i finansowo opłacalne. Oprócz wspomnianego dofinansowania wynagrodzenia, przedsiębiorcy nie będą musieli przez 12 miesięcy opłacać obowiązkowych składek na Fundusz Pracy – pod warunkiem, że zatrudnili osobę powyżej 50. roku życia zarejestrowaną jako bezrobotna w ciągu 30 dni przed zatrudnieniem.
Zgodnie z raportem CIOP-PIB „Stereotypy związane z wiekiem a funkcjonowanie zawodowe pracowników 50+”, osoby starsze są postrzegane jako bardziej lojalne, wytrwałe, dyspozycyjne, szczere i przyjazne. Potwierdza to Agnieszka Kaszubska, psycholog pracy z Głównego Inspektoratu Pracy:
„Pracownicy 50+ to pracownicy z pokolenia, o którym mówi się, że żyje, by pracować. (...) Często są to osoby dyspozycyjne, z dużym doświadczeniem życiowym i zawodowym, wytrwałe, niepoddające się w obliczu trudności, terminowe, zaangażowane i lojalne wobec pracodawcy.”
Absencja chorobowa – prawda kontra mit
Częstym zarzutem wobec starszych pracowników jest ich rzekoma większa skłonność do korzystania ze zwolnień lekarskich. Tymczasem raport ZUS „Absencja chorobowa w 2023 r.” wskazuje, że największy odsetek dni L4 dotyczył osób w wieku 30–39 lat (26,9%). W grupie 50–59 lat było to 21,7%, a wśród osób 60–64 lata – zaledwie 7,7%.
Jak wykazał ekonomista David Blanchflower w badaniach cytowanych przez „The Economist”, wszelkie negatywne emocje, takie jak lęk czy poczucie nieszczęścia, osiągają szczyt około 50. roku życia. Dla wielu osób to więc moment zwrotny – czas na nowe cele, rozwój i zmiany. Dzięki nowym przepisom osoby w tym wieku mogą zyskać realne narzędzia, by rozpocząć nowy etap życia zawodowego.
Komentarze (0)