Praca w upale niedozwolona. Są nowe przepisy. Możesz odmówić świadczenia obowiązku

Teraz przepisy jasno wskazują, kiedy praca powinna zostać przerwana, a pracownik – chroniony. Jakie obowiązki ciążą na pracodawcy i co może zrobić zatrudniony, gdy upał przekracza granice?

Górna granica – konkretne wartości

Zgodnie z obowiązującymi przepisami maksymalna temperatura dopuszczalna w miejscu pracy wynosi 35°C w przypadku pomieszczeń zamkniętych i 32°C przy pracy na otwartym powietrzu. Co istotne, zakaz pracy dotyczy momentu faktycznego przekroczenia tej wartości, a nie jedynie zapowiedzi w prognozach pogody. Zmieniono także podejście do egzekwowania przepisów – dziś istotny jest realny pomiar w konkretnym miejscu i czasie.

Nieprzestrzeganie tych norm może wiązać się nie tylko z naruszeniem przepisów BHP, ale również ze skutkami zdrowotnymi, za które odpowiedzialność spoczywa na pracodawcy. Wraz ze zmianami przepisów wzrosła również świadomość pracowników, którzy coraz częściej domagają się odpowiednich warunków do pracy.

Działania, które musi podjąć pracodawca

Jeśli w miejscu pracy temperatura przekracza dopuszczalne wartości, na pracodawcy spoczywa obowiązek wprowadzenia odpowiednich środków zaradczych. Może to być:

– skrócenie dnia pracy,
– zmiana godzin wykonywania obowiązków (np. wcześniejszy start),
– zapewnienie klimatyzacji,
– udostępnienie napojów,
– umożliwienie częstszych przerw.

Dodatkowo w branżach, gdzie z powodów technologicznych nie da się obniżyć temperatury (np. w hutach, piekarniach), praca może być kontynuowana wyłącznie pod warunkiem zapewnienia dodatkowych środków ochrony indywidualnej. Zaliczają się do nich m.in. chłodzące kamizelki, wentylatory punktowe, zmiany rotacyjne czy wprowadzenie stref odpoczynku z chłodzeniem.

Kobiety w ciąży i młodociani – szczególne zasady

Osobną kategorię stanowią kobiety w ciąży i młodociani. Dla tych grup temperatura graniczna to 30°C – niezależnie od tego, czy pracują na zewnątrz, czy w pomieszczeniu. Ich zdrowie i bezpieczeństwo zostały uznane za priorytetowe. Każde przekroczenie tego limitu wymaga natychmiastowego przerwania pracy.

Jeśli pracodawca nie wdroży niezbędnych rozwiązań, zarówno osoby dorosłe, jak i młodociani mają prawo zgłosić sprawę do Państwowej Inspekcji Pracy. Instytucja ta ma obowiązek przeprowadzenia kontroli – również doraźnej i interwencyjnej.

Skutki zdrowotne pracy w upale

Zlekceważenie wysokich temperatur może prowadzić do poważnych konsekwencji zdrowotnych. Częste skutki to odwodnienie, przegrzanie, omdlenia, a nawet udar słoneczny. Dodatkowo wysoka temperatura pogarsza stan osób z chorobami układu krążenia i oddechowego. Organizm, próbując się ochłodzić, traci wodę i elektrolity. Ich niedobór może powodować zaburzenia rytmu serca, zawroty głowy, problemy z koncentracją, a nawet utratę przytomności. W skrajnych przypadkach upał może prowadzić do śmierci.

Konsekwencje dla nieprzestrzegających prawa

Pracodawcy, którzy ignorują przepisy dotyczące temperatury w miejscu pracy, muszą liczyć się z licznymi konsekwencjami:

• kary administracyjne sięgające nawet kilkudziesięciu tysięcy złotych,
• odpowiedzialność cywilna i karna,
• konieczność wypłaty odszkodowań i zadośćuczynień,
• postępowania sądowe,
• możliwość wstrzymania działalności zakładu decyzją organów nadzoru,
• poważne straty wizerunkowe.

W dobie mediów społecznościowych i internetu utrata reputacji może być równie dotkliwa jak kara finansowa – opinia publiczna szybko reaguje na doniesienia o zaniedbaniach.

Co może zrobić pracownik?

W razie ignorowania przepisów przez pracodawcę, pracownik ma prawo działać. Może zgłosić sprawę do PIP, dokumentować warunki pracy (np. wykonując zdjęcia termometru), powołać się na przepisy Kodeksu pracy i BHP oraz – w skrajnych przypadkach – odmówić wykonywania obowiązków zagrażających zdrowiu.

Kodeks pracy nie nakłada na pracownika obowiązku heroizmu. Jeżeli temperatura przekracza dopuszczalne normy, a pracodawca nie podejmuje działań, przerwanie pracy może zostać uznane za uzasadnioną ochronę własnego zdrowia.