Odprawa emerytalna to świadczenie pieniężne wypłacane jednorazowo, lecz nie w każdej sytuacji można je uzyskać. Choć podstawowym warunkiem jest zakończenie stosunku pracy w związku z przejściem na emeryturę lub rentę, niektóre okoliczności automatycznie pozbawiają pracownika tego prawa.
W pierwszej kolejności należy zaznaczyć, że odprawa nie przysługuje, jeśli rozwiązanie umowy o pracę nastąpiło z powodu przejścia na rentę rodzinną. W takim przypadku nie mamy do czynienia z przejściem na emeryturę ani rentę z tytułu niezdolności do pracy, co stanowi podstawowe kryterium przyznania świadczenia.
Prawo do odprawy nie przysługuje także osobom, które decydują się na pobieranie świadczenia przedemerytalnego. Z punktu widzenia przepisów, odejście z pracy w celu uzyskania takiego świadczenia nie stanowi przejścia na emeryturę w rozumieniu ustawy.
Na odprawę nie mogą liczyć również osoby zwolnione dyscyplinarnie. Tego typu rozwiązanie stosunku pracy nie spełnia wymogu dobrowolnego zakończenia zatrudnienia związanego z rozpoczęciem okresu emerytalnego.
Jakie warunki należy spełnić?
Kluczowym warunkiem uzyskania świadczenia jest rozwiązanie stosunku pracy, które ma bezpośredni związek z przejściem na emeryturę lub rentę. Nie ma przy tym znaczenia, jaki rodzaj umowy obowiązywał – odprawa przysługuje niezależnie od tego, czy pracownik był zatrudniony na podstawie umowy o pracę, umowy zlecenia, czy innej formy prawnej. Istotny jest cel rozwiązania umowy.
Odprawa jest wypłacana tylko raz w życiu. Zgodnie z art. 92 Kodeksu pracy:
„§ 1. Pracownikowi spełniającemu warunki uprawniające do renty z tytułu niezdolności do pracy lub emerytury, którego stosunek pracy ustał w związku z przejściem na rentę lub emeryturę, przysługuje odprawa pieniężna w wysokości jednomiesięcznego wynagrodzenia.
§ 2. Pracownik, który otrzymał odprawę, nie może ponownie nabyć do niej prawa.”
Jedyny wyjątek przewiduje sytuację, w której dana osoba jest zatrudniona u kilku pracodawców jednocześnie i tego samego dnia rozwiązuje wszystkie stosunki pracy. W takim przypadku odprawa należy się od każdego z pracodawców.
Ile pieniędzy można dostać?
Wysokość odprawy zależy od kilku czynników, w tym rodzaju wykonywanego zawodu oraz stażu pracy. Minimalna stawka wynosi równowartość jednomiesięcznego wynagrodzenia brutto. Dla wielu pracowników jest to więc kwota porównywalna z pensją otrzymywaną w ostatnim miesiącu pracy.
Jednak w przypadku niektórych zawodów obowiązują szczególne przepisy, które pozwalają na wypłatę wyższej odprawy. Na przykład dyplomowany nauczyciel z co najmniej 20-letnim stażem może liczyć na dwumiesięczną odprawę, a jeśli pracował dłużej – nawet na trzymiesięczne wynagrodzenie.
W administracji samorządowej oraz służbie cywilnej przewidziano jeszcze wyższe kwoty – w niektórych sytuacjach odprawa może sięgać nawet dziesięciokrotności miesięcznej pensji pracownika.
Należy pamiętać, że odprawa emerytalna jest przychodem ze stosunku pracy i podlega opodatkowaniu zgodnie z zasadami podatku dochodowego od osób fizycznych. Co istotne – nie stanowi ona jednak podstawy do naliczania składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne.
Obowiązki pracodawcy i możliwe sankcje
Pracodawca jest zobowiązany do wypłaty odprawy w terminie, który pokrywa się z momentem rozwiązania umowy. Jeśli tego nie zrobi, grozi mu grzywna w wysokości od 1000 zł do 30 000 zł, a także konieczność wypłaty odsetek ustawowych.
Odprawa powinna być wykazana w świadectwie pracy – dokumencie, który pracownik powinien otrzymać najpóźniej w ciągu 7 dni od dnia zakończenia zatrudnienia. Brak tej informacji może utrudnić dochodzenie świadczenia.
W sytuacji, gdy odprawa nie została wypłacona, a pracownik spełnia wszystkie kryteria, może on złożyć wniosek o przyznanie świadczenia. Trzeba jednak pamiętać, że roszczenie to ulega przedawnieniu po upływie trzech lat od momentu ustania stosunku pracy.
Terminy i formalności
Po rozwiązaniu stosunku pracy z powodu przejścia na emeryturę, odprawa powinna zostać wypłacona automatycznie. Jeśli tak się nie stanie, pracownik ma prawo domagać się świadczenia na drodze pisemnej. Należy złożyć stosowny wniosek w ciągu trzech lat od daty zakończenia zatrudnienia. Po tym czasie możliwość dochodzenia roszczenia przed sądem może zostać utracona.
Warto również pamiętać, że nawet jeśli umowa została rozwiązana na wniosek pracownika, nadal może mu przysługiwać odprawa, o ile tylko przyczyną odejścia było przejście na emeryturę lub rentę.
Wiedza, która się opłaca
Zbyt często brak informacji skutkuje rezygnacją z należnych świadczeń. W przypadku odprawy emerytalnej może to oznaczać utratę kilku lub nawet kilkunastu tysięcy złotych. Tymczasem świadczenie to przysługuje na mocy prawa – nie jest uznaniowe ani zależne od dobrej woli pracodawcy.
Odprawa emerytalna to obowiązek pracodawcy. Niewywiązanie się z niego skutkuje nie tylko karą finansową, ale może także poważnie nadszarpnąć reputację firmy. Dlatego zarówno osoby zatrudnione, jak i ich pracodawcy, powinni znać dokładnie regulacje prawne i terminy, jakie im przysługują i obowiązują w tym zakresie.
Komentarze (0)
Wysyłając komentarz akceptujesz regulamin serwisu. Zgodnie z art. 24 ust. 1 pkt 3 i 4 ustawy o ochronie danych osobowych, podanie danych jest dobrowolne, Użytkownikowi przysługuje prawo dostępu do treści swoich danych i ich poprawiania. Jak to zrobić dowiesz się w zakładce polityka prywatności.