reklama
reklama

Nazwa miejsca gdzie plecy tracą swą szlachetność ma bardzo ciekawy rodowód

Opublikowano: Aktualizacja: 
Autor:

Nazwa miejsca gdzie plecy tracą swą szlachetność ma bardzo ciekawy rodowód - Zdjęcie główne

reklama
Udostępnij na:
Facebook

Przeczytaj również:

Wiadomości Łódź Kolejne słowo, które powróciło do życia w czasach współczesnych, to rzyć. Rzyć jest prawdopodobnie jednym z tych wyrazów staropolskich, które w ostatnich latach spopularyzowała twórczość prozatorska Andrzeja Sapkowskiego. Jego dawna forma ma rodzaj żeński...
reklama

Rzyć u Sapkowskiego i w... sądzie
Oto garść cytatów z wydanej w 1996 roku powieści pt. „Chrzest ognia”: „Długo tu będziemy siedzieć? - spytał Jaskier. - Masz tobie - mruknęła Milva - Pytanie zadał. Rozejrzyj się! Jak się nie obrócisz, tak rzyć z tyłu. Jaskier nie musiał rozglądać się ani obracać.”, „Milva, wsadź mu strzałę w rzyć, a ja wypuszczę z niego wątpia! Napędziłeś nam niepotrzebnie stracha, zaprawdę, godzien za to jesteś kopniaka w rzyć.”, „Głowa boli krzynkę, ale rzyć cała.”, „Ech, Yazon, pograłeś jak rzyć kacza!”, „Mogą nas w rzyć pocałować, jedni i drudzy.”.

Interesujący nas wyraz pojawia się w celach archaizacyjnych z rzadka w tekstach publicystycznych, np. „Sąd grodzki dla Krakowa Śródmieścia odmówił wszczęcia postępowania w sprawie plakatu z wypiętymi pośladkami. [...] Nie wiadomo, czy rzyć była obleczona w majtki, czy naturalna” (źródło Narodowy Korpus Języka Polskiego) czy funkcjonujących w przestrzeni internetowej, np. „Jak [...] siądzie nam ładowarka na początku 3-tyg. wyjazdu za granicę, to tylko siąść na rzyci i płakać...” (źródło Narodowy Korpus Języka Polskiego).

Pasorzyt
Słowo rzyć, które pochodzi z języka prasłowiańskiego *ritь 'anus', ma rodzaj żeński (odmienia się jak kość, kości). Słowniki współczesnej polszczyzny, opatrując je kwalifikatorami: książkowy, dawny, gwarowy, a więc wskazującymi na ograniczony zasięg występowania, definiują je następująco: ‘część ciała znajdująca się z tyłu między plecami a udami; pośladki; siedzenie, tyłek’.

Wśród synonimów rzyci można wymienić choćby cztery litery, pupę, siedzenie, tyłek, zadek i wreszcie dupę. Przy czym, co ciekawe, rzyć można uznać za eufemizm wobec wulgarnej d… Wyraz rzyć stanowi element frazeologizmów takich, jak: do rzyci czy mieć (coś, kogoś) (głęboko) w rzyci. Rzeczownik rzyć wyszedł z powszechnego użycia w XVIII wieku.

Nie miał też rozbudowanej rodziny słowotwórczej, choć warto zwrócić uwagę, że wchodzi w skład wyrazów złożonych: pasożyt (pierwotna, etymologiczna pisownia pasorzyt), białorzyt, białorzytka (nazwy ptaków) i zestawień babia rzyć ‘korzeń mikołajka polnego (roślina)’. W przeszłości funkcjonowało również zdrobnienie rzytka, o czym informuje słownik warszawski.

tekst: prof. Rafał Zarębski (Wydział Filologiczny UŁ)

reklama
Udostępnij na:
Facebook
wróć na stronę główną

Lubisz newsy na naszym portalu? Załóż bezpłatne konto, aby czytać ekskluzywne materiały z Łodzi i okolic.

e-mail
hasło

Nie masz konta? ZAREJESTRUJ SIĘ Zapomniałeś hasła? ODZYSKAJ JE

reklama
Komentarze (0)
Wczytywanie komentarzy
reklama
reklama