Zadania w obszarze pomocy społecznej w głównej mierze realizują organy administracji samorządowej, przede wszystkim w ramach ośrodków pomocy społecznej. W 2,5 tys. działających w Polsce ośrodków zatrudnionych jest ok. 19 610 pracowników socjalnych.
NIK przyjrzała się sytuacji pracowników socjalnych w Polsce; jak wykonują swoje zadania oraz na ile organizacja i warunki ich pracy w gminach umożliwiają im skuteczne działanie. W drugiej połowie 2018 r. do ośrodków pomocy społecznej wytypowanych przez NIK weszli inspektorzy pracy, którzy zbadali warunki pracy w tych instytucjach.
Kontroli poddano 24 ośrodki pomocy społecznej, które w sumie zatrudniały wówczas 468 pracowników socjalnych. Ponadto, NIK przeprowadziła równolegle badanie ankietowe, którym zostało objętych 4206 z 19 610 pracowników socjalnych, tj. prawie jedna czwarta wszystkich zatrudnionych. To największe z dotychczas prowadzonych w Polsce tego typu badanie środowiska pracowników socjalnych.
Brak motywacji i przeciążenie obowiązkami
Jak wynika z badania ankietowanego, pracownicy socjalni mają świadomość wielkiej odpowiedzialności, jaka na nich spoczywa, ale jednocześnie czują się niedoceniani. Większość respondentów wskazała m.in. na przeciążenie obowiązkami, które wynika z rozbudowanej sprawozdawczości, przy jednoczesnym nadmiarze środowisk objętych opieką. Ankietowani przyznają, że ma to przełożenie na jakość i skuteczności ich pracy. Frustrację pracowników socjalnych wywołują zarobki oraz brak uznania i szacunku społecznego. Okazuje się, że aż 64,6 proc. pracowników socjalnych z 4206 ankietowanych przez NIK ocenia, że nie spotyka się z uznaniem i szacunkiem społecznym w związku z wykonywanym zawodem.Badanie przeprowadzone przez NIK pokazuje, że pracowników socjalnych w gminach jest za mało. „Aż 16 z 24 skontrolowanych ośrodków pomocy społecznej nie spełniało wymogu ustawy o pomocy społecznej zatrudnienia jednego pracownika socjalnego na 50 rodzin lub osób samotnie gospodarujących objętych pomocą socjalną. Niektórzy zamiast ustawowymi 50, musieli zajmować się ponad 150 beneficjentami. Z danych ogólnopolskich Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej, że w 2017 r. blisko połowa ośrodków (46 %) przekroczyła ten wskaźnik” – czytamy w raporcie NIK.
Zadania podejmowane przez pracowników socjalnych wynikają z kilkudziesięciu ustaw. Co miesiąc pracownik opieki społecznej przeprowadza średnio 20-30 wywiadów środowiskowych, kilkadziesiąt razy wychodzi w teren, rozpatruje kilkadziesiąt wniosków, uczestniczy w kilku interwencjach, kontaktuje się z ok. 10 instytucjami oraz uczestniczy w realizacji przynajmniej 1-2 programów i projektów gminnych czy krajowych. Pracownicy socjalni podnoszą problem nadmiaru pracy biurowej, przez którą nie mogą w pełni poświęcić swojej uwagi wszystkim podopiecznym, uważa tak aż 84 proc. badanych.
Doświadczają agresji fizycznej i werbalnej
Pracownicy socjalni narzekają też na brak narzędzi niezbędnych do wykonywania ich obowiązków zawodowych. Zaledwie 22 proc. respondentów ma do swojej dyspozycji służbowy telefon komórkowy, 14 proc. nie ma komputera. Aż 22 proc. ankietowanych podało, że nie posiada dostępu do elektronicznych baz, w których mogliby ustalać i weryfikowanie wnioskodawców. Pozostali mieli dostęp do poszczególnych baz, lecz zakres ich możliwości był ograniczony.Niemal połowa ankietowanych pracowników socjalnych (prawie 50 proc.) przyznaje, że w swojej pracy, zarówno w biurze, jak i w terenie, była narażona na agresję fizyczną, a zdecydowanie częściej werbalną (86 proc.). Jednocześnie 37 proc. ankietowanych nie czuło się bezpiecznie w biurze OPS, zaś aż 66 proc. z nich w terenie. Prawie 19 proc, czyli jedna piąta pracowników socjalnych podczas wykonywania swojej pracy zaraziła się różnymi chorobami.
Żyją czasem gorzej, niż ich podopieczni
Kontrola NIK wykazała, że pracownicy socjalni uzyskują wynagrodzenia, które są nieadekwatne do wykonywanych zadań i niekonkurencyjne na rynku pracy. Środowisko (aż 99 proc. ankietowanych) pracowników opieki społecznej jest zgodne, że ich wynagrodzenie, dodatki za pracę w terenie i nagrody, nie spełniają roli motywującej do lepszej pracy. Wg badań MRPiPS, przeciętne miesięczne wynagrodzenie pracownika socjalnego w 2017 r. wyniosło 3292 zł brutto. Wynagrodzenia tej grupy zawodowej nie były konkurencyjne na rynku pracy. Respondenci wskazują na sytuacje, gdy niektórzy z podopiecznych osiągali wyższe dochody w formie świadczeń z pomocy społecznej, niż mógł zarobić pracownik socjalny. „Jeden z podopiecznych otrzymał miesięczne świadczenia w łącznej wysokości 8362 zł” – czytamy w raporcie NIK.
Nieskuteczność systemu opieki społecznej w Polsce
W ocenie autorów raportu NIK, system opieki społecznej w gminach nie jest skuteczny. Za powyższą tezą stoi fakt, że wśród osób objętych pomocą społeczną przez ośrodki poddane kontroli, od 30 do 88 proc. stanowili długotrwali podopieczni (powyżej trzech lat korzystający z opieki socjalnej). Przez ostatnie dwa lata wprawdzie statystyki wykazywały spadek liczby osób korzystających z pomocy społecznej, jednak najczęściej nie był to wynik usamodzielnienia wynikającego z dochodów z tytułu pracy, a pobierania świadczenia 500+, prawa do emerytury albo renty, osiągnięcia wieku dorosłości, czy opuszczenia kraju.
Komentarze (0)
Wysyłając komentarz akceptujesz regulamin serwisu. Zgodnie z art. 24 ust. 1 pkt 3 i 4 ustawy o ochronie danych osobowych, podanie danych jest dobrowolne, Użytkownikowi przysługuje prawo dostępu do treści swoich danych i ich poprawiania. Jak to zrobić dowiesz się w zakładce polityka prywatności.