Czym jest antykoncepcja awaryjna?

Na czym polega antykoncepcja awaryjna?

Doustna antykoncepcja awaryjna, czyli inaczej antykoncepcja postkoitalna czy też doraźna, stosowana jest w celu zminimalizowania ryzyka zapłodnienia. Stosuje się ją do kilku godzin po stosunku bez zabezpieczenia lub z niewystarczającym zabezpieczeniem. Jak widać już w samej definicji, pigułka „dzień po” nie ma na celu usunięcie zagnieżdżonego w macicy zarodka. Chodzi o uniemożliwienie zapłodnienia, a więc połączenia się gamet (komórek rozrodczych). Niestety wiele kobiet nie wie o istnieniu tej metody antykoncepcji, a jeśli już, przypisuje jej błędne właściwości. Badania medyczne potwierdzają, że zażycie tabletki nie ma wpływu na ciążę, jeżeli faktycznie doszło do rozpoczęcia procesu implantacji. Skuteczność tabletek jest możliwa przed zapłodnieniem, dlatego zaleca się zażyć tabletkę najpóźniej do stu dwudziestu godzin po stosunku, przy czym wszystko zależy od rodzaju środka, jaki zastosujemy. Wyróżniamy dwa dostępne w Polsce preparaty:

• Escapelle. Preparat opiera się na działaniu substancji czynnej zwanej lewonorgestrelem, a jego skuteczność wynosi do 99%. Działanie tabletki najsilniejsze jest na początku, a maleje wraz z czasem. Zaleca się zażycie preparatu maksymalnie do trzech dni po stosunku (72 godziny). Główny składnik leku, lewonorgestrel, zatrzymuje owulacje lub ją opóźnia. Substancje zawarte w leku wpływają też na perystaltykę jajowodu, utrudniając transport komórki jajowej do macicy. Jeśli doszło do zapłodnienia, przyjęcie Escapelle prawdopodobnie nie zapobiegnie ciąży. Należy wziąć pod uwagę, że istnieje przypuszczenie, że preparat utrudnia zagnieżdżenie się zarodka w endometrium (błonie śluzowej).

Jak zatem widać sposób działania tabletek jest prosty. Chodzi o zahamowanie wydzielania lutropiny, czyli hormonu odpowiedzialnego za owulację (uwolnieniu komórki jajowej z pęcherzyka Graffa). Jeżeli zarodek zagnieździł się w macicy, zażycie pigułki dzień po nie wpłynie na jego obumarcie.

Musimy natomiast pamiętać o tym, że istnieje ryzyko wystąpienia skutków ubocznych. Mogą wystąpić u nas nudności, bóle głowy, ból pleców, silne wahania nastrojów czy bezsenność. Jeśli objawy nie ustąpią z czasem, koniecznie skontaktujmy się z lekarzem. Co więcej, jeśli zwymiotujemy po spożyciu tabletki, to konieczne będzie zażycie kolejnej, o ile doktor uzna, że możemy wziąć następną. 

Kiedy stosuje się antykoncepcję awaryjną?

Najpierw warto zaznaczyć, że antykoncepcję awaryjną nie wolno traktować jako standardowy środek zapobiegania ciąży. Powinniśmy się na nią decydować jedynie w nagłych wypadkach. Jest zatem ostatecznością, a nie regularnie stosowanym środkiem. Dlaczego? Częste przyjmowanie antykoncepcji awaryjnej może spowodować rozregulowanie gospodarki hormonalnej kobiety, w tym cyklu miesiączkowego. Jeśli będziemy o tym pamiętać, pigułki „dzień po” będą bezpieczne dla organizmu kobiety.

Zatem kiedy zastosować antykoncepcję awaryjną? Jeśli pominęliśmy zażycie standardowej tabletki antykoncepcyjnej, nastąpiło zsunięcie lub uszkodzenie prezerwatywy, przy stosunku bez żadnego zabezpieczenia, przy wysunięciu się wkładki domacicznej, jak i odklejeniu się plastra antykoncepcyjnego. Pigułkę „dzień po” zaleca się też ofiarą przemocy seksualnej.

Aby otrzymać pigułkę potrzebna nam będzie recepta. W tym celu lekarz przeprowadzi z nami wywiad medyczny lub będziemy musiały wypełnić specjalny formularz w przypadku chęci zdobycia dokumentu drogą online. 

Jakie są skutki uboczne stosowania antykoncepcji awaryjnej?

Antykoncepcja awaryjna tak samo, jak każdy inny farmaceutyk, może skutkować wystąpieniem skutków ubocznych, a zaliczymy do nich złe samopoczucie, zmęczenie, bóle głowy i brzucha, zawroty, bóle miednicy oraz zaburzenie cyklu miesiączkowego. Rzadziej występują wymioty czy biegunka. Patrząc na listę efektów ubocznych, nie powinno dziwić, że pigułki „dzień po” nie zastąpią standardowej antykoncepcji. Należy raz jeszcze podkreślić, że stosować się je powinno wyłącznie doraźnie, w nagłych przypadkach, tylko wówczas będzie bezpieczna dla organizmu kobiety. Warto zaznaczyć, że antykoncepcja awaryjna nie wpływa negatywnie na płodność.

Jakie są przeciwwskazania do stosowania antykoncepcji awaryjnej?

Z racji, że antykoncepcja awaryjna nie jest środkiem wczesnoporonnym i nie stanowi potencjalnego zagrożenia, stosowanie tych farmaceutyków w trakcie trwania ciąży mija się z celem. Jak już wiemy, ustawiczne stosowanie tabletki naraziłoby organizm na ekspozycję na wysokie stężenie hormonów i rozregulowało ich gospodarkę w organizmie.

Zaleca się ostrożność w przypadku kobiet karmiących piersią, ponieważ substancje zawarte w tabletkach mogą przeniknąć do mleka. Pigułki Escapelle nie należy przyjmować w czasie karmienia w ogóle, natomiast w przypadku tabletek EllaOne kobieta powinna zrobić przerwę w karmieniu (od 36 godzin do nawet pięciu dni). Innymi przeciwwskazaniami są alergie, o których trzeba powiadomić lekarza lub zaznaczyć je w formularzu medycznym. Jako przeciwwskazania należy też wymienić nowotwory, niewydolność wątroby czy zaburzenia krzepnięcia krwi.