Przyczyny i leczenie otyłości brzusznej

Czym jest otyłość brzuszna?

Otyłość brzuszna (trzewna) charakteryzuje się nagromadzeniem tłuszczu trzewnego w jamie brzusznej. Tkanka tłuszczowa trzewna może otaczać narządy wewnętrzne o istotnym znaczeniu dla trawienia i metabolizmu, np. trzustkę, wątrobę, jelita. Otyłość brzuszna jest szczególnie niebezpieczna dla zdrowia, ponieważ jest czynnikiem ryzyka innych chorób przewlekłych.

Zatem otyłość brzuszna, definiowana jako nadmiar tłuszczu nie tylko na brzuchu, stanowi poważne zagrożenie dla zdrowia, predysponuje do rozwoju wielu groźnych chorób metabolicznych i sercowo-naczyniowych. 

Dlatego leczenie otyłości brzusznej wymaga holistycznego leczenia i terapii, którą znajdziesz na Med24. Serwis oferuje zdalne konsultacje lekarskie online (teleporada) z internistą, diabetologiem, endokrynologiem, kardiologiem, ginekologiem, dietetykiem klinicznym oraz psychologiem. Współpraca między tymi specjalistami jest bardzo ważna dla uzyskania jak najlepszych efektów terapeutycznych. Podczas konsultacji może zostać wystawione L4 online, a także gdy lekarz stwierdzi taką konieczność – recepta. 

Jakie są przyczyny otyłości brzusznej?

Przyczyny otyłości brzusznej są złożone, mogą jednocześnie nakładać się na siebie. Zatem ostateczny efekt jest kwestią sumowania się wielu czynników, np. genetycznych, metabolicznych i hormonalnych.

Wspomniane przyczyny i czynniki ryzyka otyłości trzewnej to:

• nieodpowiedni jadłospis, gdzie dieta i tłuszcz brzuszny są ściśle ze sobą związane, zwiększenie obwodu w obrębie talii jest efektem nadmiernego spożycia kalorii, cukrów prostych, tłuszczy nasyconych i produktów wysoko przetworzonych;
• brak aktywności fizycznej i siedzący tryb życia, które sprzyjają powolnemu metabolizmowi i przemianie materii;
• wzmożona produkcja kortyzolu, powiązana ze stresem jest czynnikiem pośrednim, który wpływa na wystąpienie i rozwój otyłości brzusznej, w tym również insulinooporności;
• zaburzenia hormonalne, np. insulinooporność, niedoczynność tarczycy, menopauza sprzyjają odkładaniu się tłuszczu na brzuchu;
• czynniki genetyczne, które mogą przekładać się na wystąpienie zaburzeń hormonalnych i metabolicznych predysponujących do otyłości trzewnej.

Wymienione przyczyny otyłości trzewnej mogą działać jednocześnie w różnym stopniu, nasilając odkładanie się tłuszczu w rejonie talii i narządów wewnętrznych zlokalizowanych w jamie brzusznej.

Dlaczego otyłość brzuszna jest groźna dla zdrowia?

Otyłość brzuszna, ze względu na lokalizację tłuszczu trzewnego wokół narządów wewnętrznych, stanowi poważne zagrożenie dla zdrowia. Tłuszcz trzewny jest bardziej aktywny metabolicznie niż tłuszcz podskórny, co prowadzi do szeregu zaburzeń, np. w parametrach metabolicznych. Oto główne zagrożenia związane z otyłością brzuszną:

• Większe ryzyko chorób sercowo-naczyniowych (nadciśnienie tętnicze, choroba niedokrwienna serca, miażdżyca, zawał serca).
• Hiperglikemia i cukrzyca typu 2, którym towarzyszy insulinooporność i często towarzyszą otyłości (nie tylko brzusznej).
• Hiperlipidemia (zwiększony poziom cholesterolu LDL i trójglicerydów oraz obniżony poziom HDL), co dodatkowo sprzyja rozwojowi miażdżycy.
• Stłuszczenie narządów jamy brzusznej, takich jak wątroba czy trzustka.
• Zwiększone ryzyko zachorowania na niektóre nowotwory.

Należy zdać sobie sprawę, że tłuszcz trzewny nagromadzony w nadmiarze może mieć realny wpływ na wystąpienie niektórych chorób metabolicznych, serca i krążenia.

Jak zdiagnozować otyłość brzuszną?

Diagnostyka otyłości brzusznej opiera się głównie na pomiarach antropometrycznych, np.:

• pomiar obwodu talii,
• wskaźnik WHR (waist-to-hip ratio), który określa stosunek obwodu talii do obwodu bioder, jeśli u kobiet wynosi powyżej 0,85, a u mężczyzn powyżej 1 jest to istotny wskaźnik wystąpienia otyłości trzewnej.

W ramach badań związanych z otyłością brzuszną (trzewną) wykorzystuje się inne rodzaje testów. Są to:

• badania laboratoryjne z krwi, które określają parametry metaboliczne, np. profil lipidowy, poziom cukru, stężenie insuliny, poziom kwasu moczowego, leptyny, adiponektyny;
• badanie ogólne moczu;
• badania obrazowe, np. USG jamy brzusznej, w którym uwidacznia się stłuszczenie narządów (wątroby, trzustki), a także USG tarczycy, badania za pomocą tomografii komputerowej lub rezonansu magnetycznego w diagnostyce choroby / zespołu Cushinga.

Diagnostyka otyłości brzusznej wymaga kompleksowego podejścia, łączącego pomiary antropometryczne, badania laboratoryjne i obrazowe, aby dokładnie ocenić stan zdrowia pacjenta i ryzyko związane z tłuszczem trzewnym. Podobnie jest w przypadku leczenia, które jest złożone, dlatego angażują się w niego lekarze różnych specjalizacji, a także dietetycy kliniczni i psychologowie.

Leczenie farmakologiczne otyłości brzusznej

Farmakologiczne leczenie otyłości trzewnej jest stosowane, gdy dieta i aktywność fizyczna nie przynoszą oczekiwanych efektów. Leki na otyłość brzuszną wspomagają proces redukcji masy ciała poprzez zmniejszenie łaknienia, przyspieszenie metabolizmu i wsparcie gospodarki węglowodanowej.

Do najczęściej stosowanych leków należą:

• metformina, szczególnie u osób z insulinoopornością,
• orlistat, który zmniejsza wchłanianie tłuszczów,
• analogi GLP-1 (liraglutyd, semaglutyd, tirzepatyd) przy podniesionym poziomie cukru, które jednocześnie hamują apetytu.

Ważne jest, aby farmakoterapia otyłości była prowadzona pod kontrolą lekarza (endokrynologa, ginekologa i obesitologa), nie tylko ze względu na różnorodne skutki uboczne, ale złożoną etiologię otyłości trzewnej. 

Warto zapamiętać, że leczenie farmakologiczne otyłości, również brzusznej, jest skuteczne jedynie wtedy, gdy towarzyszy mu zmiana stylu życia.

Jak zarządzać stresem, aby zmniejszyć otyłość brzuszną?

Redukcja stresu jest kluczowa w walce z otyłością brzuszną, ponieważ przewlekły stres podnosi poziom kortyzolu, co sprzyja odkładaniu się tłuszczu trzewnego. Aby zmniejszyć stres, warto regularnie stosować techniki relaksacyjne, takie jak medytacja, joga i ćwiczenia oddechowe. Pomagają one obniżyć poziom kortyzolu i pośrednio wspierają proces odchudzania. Ważne jest również wsparcie psychologiczne, które pomaga lepiej zarządzać stresem, poprawia jakość snu i motywuje do konsekwentnego leczenia otyłości brzusznej.