Obowiązujący w Polsce model egzaminowania kandydatów na prawo jazdy kategorii B zakłada, że pierwsza część egzaminu odbywa się na placu manewrowym. To tam egzaminowany musi wykonać trzy obowiązkowe zadania. Pierwsze z nich polega na prawidłowym przygotowaniu pojazdu do jazdy, co obejmuje m.in. ustawienie fotela i lusterek, sprawdzenie świateł oraz zapięcie pasów bezpieczeństwa.
Drugim zadaniem jest jazda po łuku – kursant musi wykonać manewr cofania oraz jazdy do przodu po wyznaczonym torze z zachowaniem odpowiedniej precyzji, a następnie zatrzymać pojazd w wyznaczonym miejscu. Trzecią próbą jest ruszanie na wzniesieniu – manewr mający zweryfikować, czy kierowca potrafi płynnie ruszyć pod górę bez staczania się pojazdu.
Dopiero po zaliczeniu tych zadań egzaminowany wyrusza na jazdę w realnym ruchu ulicznym. Choć większość kluczowych kompetencji kierowcy sprawdzana jest w tej drugiej części egzaminu, wielu kandydatów nie dociera do niej w ogóle. Szacuje się, że aż 30 procent osób oblewa egzamin już na etapie placu manewrowego.
Mechaniczne schematy zamiast realnych umiejętności
Eksperci i instruktorzy nauki jazdy od lat podnoszą, że ćwiczenia wykonywane na placu manewrowym mają niewielką wartość praktyczną. Kursanci uczą się bowiem powtarzalnych, wyuczonych schematów, które nie odpowiadają dynamicznej rzeczywistości drogowej. Kluczowe staje się zapamiętanie liczby obrotów kierownicą, punktów odniesienia na słupkach czy lusterkach, a nie rozwijanie umiejętności obserwacji i elastycznego dostosowania się do zmieniającej się sytuacji na drodze.
To podejście prowadzi do tego, że kursanci są dobrze przygotowani jedynie do pokonywania konkretnych, powtarzalnych konfiguracji przeszkód w znanym sobie pojeździe i na znanym placu. W zderzeniu z rzeczywistym ruchem drogowym, złożonym z nieprzewidywalnych sytuacji i konieczności podejmowania szybkich decyzji, wielu z nich ma poważne trudności.
Głos posłów: system z innej epoki
Zwracają na to uwagę także posłowie Polskiego Stronnictwa Ludowego, Wiesław Różyński i Adam Dziedzic, którzy w lutym 2025 roku skierowali do ministra infrastruktury interpelację w sprawie zmiany systemu szkolenia i egzaminowania kierowców. W piśmie tym nie tylko krytykują obecny model, ale także pytają o działania, jakie resort planuje podjąć, by dostosować polski system do europejskich standardów.
„System ten jest w Polsce przestarzały, a jego korzenie sięgają lat 60. ubiegłego wieku, kiedy ruch drogowy był w naszym kraju znikomy. Czasy jednak dawno się zmieniły i konieczne jest wprowadzenie odpowiednich zmian” – napisali posłowie.
Zaznaczyli również, że obecna forma egzaminu nie przygotowuje młodych kierowców do rzeczywistości drogowej, szczególnie tych, którzy pochodzą z mniejszych miejscowości. To właśnie tam szkolenie często odbywa się w warunkach niskiego natężenia ruchu, a kursanci nie mają wystarczających okazji, by ćwiczyć poruszanie się w intensywnym, miejskim środowisku.
CIECA nie zostawia złudzeń
Krytyczne stanowisko wobec egzaminów z wykorzystaniem placu manewrowego prezentuje również międzynarodowa organizacja CIECA (Commission Internationale des Examens de Conduite Automobile), która zrzesza podmioty zajmujące się egzaminowaniem kandydatów na kierowców w krajach Unii Europejskiej.
Według tej organizacji, ćwiczenia na placu manewrowym nie mają istotnego wpływu na bezpieczeństwo w ruchu drogowym ani na realne umiejętności przyszłych kierowców. Zdecydowanie większą wartość przedstawia szkolenie odbywające się w warunkach rzeczywistego ruchu ulicznego, gdzie konieczne jest bieżące podejmowanie decyzji, prawidłowa obserwacja otoczenia i szybkie reagowanie na nieprzewidywalne sytuacje.
„Założenia CIECA zdaje się potwierdzać praktyka i umiejętności młodych kierowców, zwłaszcza z mniejszych miejscowości, którzy nie potrafią odnaleźć się podczas jazdy w dużym natężeniu ruchu” – czytamy w interpelacji posłów PSL.
Polska samotna na tle Europy
Warto przy tym zaznaczyć, że Polska jest obecnie jedynym krajem w Unii Europejskiej, w którym egzamin praktyczny na prawo jazdy rozpoczyna się obowiązkowo od zadań wykonywanych na placu manewrowym. Już samo to świadczy o dużym opóźnieniu w dostosowywaniu się do nowoczesnych standardów europejskich.
Na problem ten zwróciło uwagę również Ministerstwo Infrastruktury, które 7 listopada 2024 roku ogłosiło zamówienie publiczne na opracowanie dokumentu pt. „Analiza istniejących rozwiązań w wybranych obszarach bezpieczeństwa ruchu drogowego w niektórych krajach członkowskich UE”. Celem tego opracowania było m.in. porównanie systemów szkolenia i egzaminowania kierowców w państwach UE oraz ocena, które elementy polskiego systemu wymagają reformy.
Gdzie jest raport? – pytają posłowie
Do lutego 2025 roku Ministerstwo Infrastruktury nie ujawniło żadnych informacji dotyczących tego opracowania. Brak wyników skłonił posłów Różyńskiego i Dziedzica do zadania konkretnych pytań w interpelacji:
- Czy ministerstwo otrzymało już zamówiony raport?
- Jakie wnioski z niego płyną?
- Czy planowane są kolejne kroki dostosowujące polski system szkolenia i egzaminowania kierowców do aktualnej sytuacji?
- Jeśli tak, to jakie i kiedy?
Na moment składania interpelacji resort nie udzielił odpowiedzi.
Komentarze (0)