Szykuje się ogromna inwestycja w bezpieczeństwo. Gdzie planowane są pierwsze prace?

Decyzja o przeznaczeniu 30 miliardów złotych z funduszy KPO na cele obronne to krok, który wyznacza nowy kierunek w polityce unijnej. Polska stała się pierwszym krajem w UE, który uzyskał zgodę Komisji Europejskiej na takie rozwiązanie. To nie tylko kwestia bezpieczeństwa – to również dowód, że Unia dostrzega potrzebę zmiany podejścia w obliczu aktualnych zagrożeń.

Wicepremier Władysław Kosiniak-Kamysz ocenił: „Przeniesienie 30 mld zł w ramach środków europejskich na rzecz Funduszu Bezpieczeństwa i Obronności to jest sprawa absolutnie priorytetowa”. Minister Katarzyna Pełczyńska-Nałęcz dodała: „Polska to pierwszy kraj w Unii Europejskiej, który wprowadza Fundusz Bezpieczeństwa i Obronności w ramach KPO. Już wiem, że są kolejne państwa, które chcą iść w nasze ślady. To fundusz inwestycyjny, a nie zakupowy”.

Komitet Sterujący zadba o środki

Aby zapewnić przejrzystość i skuteczność działania, Rada Ministrów powołała 28 marca 2025 r. Komitet Sterujący, który odpowiada za wyznaczanie priorytetów inwestycyjnych. W jego składzie znaleźli się ministrowie aktywów państwowych, cyfryzacji, infrastruktury, spraw wewnętrznych, rozwoju i technologii oraz pełnomocnik rządu ds. infrastruktury energetycznej. Współprzewodniczącymi są wicepremier oraz minister funduszy i polityki regionalnej.

BGK i spółka celowa na froncie inwestycji

Operacyjne zarządzanie funduszem przejmie specjalna spółka celowa utworzona przy Banku Gospodarstwa Krajowego. Minister Pełczyńska-Nałęcz zapowiedziała: „Tworzymy specjalną spółkę celową w BGK, która wraz z bankiem będzie finansować budowę schronów, dróg i innej infrastruktury podwójnego zastosowania. Będzie też mogła dokonywać wkładów kapitałowych np. w polskie firmy wypracowujące technologie obronne”.

Co zostanie zbudowane?

Fundusz sfinansuje projekty infrastrukturalne o zastosowaniu cywilnym i wojskowym. Mowa o drogach, sieciach energetycznych, nowoczesnych schronach, ale także o cyberochronie i wspieraniu polskiego przemysłu zbrojeniowego. Marszałek Sejmu Szymon Hołownia powiedział: „Będą to dodatkowe pieniądze dla przemysłu obronnego, dla obrony cywilnej na budowę schronów. Będą to dodatkowe pieniądze na tzw. research development, czyli na badania w obszarze technologii wojskowych. Będą to wreszcie technologie dual use, czyli te, które są do zastosowania na czas wojny i na czas pokoju”.

Start planowany jesienią

Uruchomienie Funduszu Bezpieczeństwa i Obronności planowane jest na III kwartał 2025 roku. W tym czasie BGK ogłosi pierwsze nabory, podpisywane będą umowy i rozpocznie się realizacja inwestycji. Jesienią Sejm przyjmie ustawę powołującą fundusz. „Pieniądze z FBiO mają iść na ochronę ludności, infrastruktury krytycznej oraz modernizację przemysłu” – zapewniła minister Pełczyńska-Nałęcz.

Samorządy w gotowości

Na pieniądze z funduszu czekają samorządy. Starosta łęczycki Janusz Mielczarek mówi wprost: „Będziemy myśleć o tym, żeby np. w okolicy szpitala wybudować miejsce schronienia, takie, gdzie ewentualnie można by było w sposób bezpieczny ewakuować szpital i chorych. W tej chwili powstaje fundusz obrony narodowej i chcielibyśmy do niego aplikować”. Pojawiają się jednak pytania o warunki wsparcia: czy będą to dotacje, czy pożyczki, oraz kto pokryje wkład własny – samorządy czy budżet państwa.

Finansowanie długoterminowe

Środki z KPO to nie wszystko. Fundusz będzie mógł działać także po 2026 roku i być zasilany z innych źródeł, takich jak polityka spójności. Wypłaty będą realizowane jako preferencyjne pożyczki, kredyty częściowo umarzalne lub inwestycje kapitałowe – w zależności od rodzaju i miejsca inwestycji.

Systemowe rozwiązania i dziesięć miliardów rocznie

Nowa ustawa o ochronie ludności i obronie cywilnej weszła w życie 1 stycznia 2025 r. Przewiduje ona coroczne finansowanie ochrony ludności w wysokości nie mniejszej niż 0,3 proc. PKB, czyli około 10 miliardów złotych. Właściciele i zarządcy budowli ochronnych mogą liczyć na pokrycie do 80 proc. kosztów budowy lub modernizacji. Fundusz zasilą m.in. spółki Skarbu Państwa, które będą musiały przeznaczać na ten cel co najmniej 3 proc. rocznych przychodów.