Historia Łodzi. Niezwykły Polak, niezwykły łodzianin. Poznaj postać Jana Karskiego [WIDEO]

Jan Karski to rodowity łodzianin. Właściwie nazywał się Jan Kozielewski. W księgach parafialnych kościoła Podwyższenia Świętego Krzyża w Łodzi jego przyjście na świat zapisano pod datą 24 kwietnia 1914 roku, chociaż to była pomyłka, bo - jak twierdzono – sam Karski obchodził urodziny 24 czerwca.

!reklama!

Rodzina mieszkała przy ul. Kilińskiego 71. Bardzo wcześnie stracił ojca, miał tylko niespełna sześć lat. Stąd też na jego wychowanie bezpośredni wpływ miała matka. W rodzinie panował duch patriotyzmu, odwołujący się do chlubnych tradycji walk niepodległościowych dziadka Andrzeja Kozielewskiego, powstańca z 1863 roku. Żywa była również pamięć pradziadków ze strony matki, wiernych żołnierzy Napoleona. W sposób szczególny odnoszono się także do Józefa Piłsudskiego. Jego brat Marian był żołnierzem Legionów Polskich i działaczem Polskiej Organizacji Wojskowej.

Mały Janek był bardzo zdolnym uczniem, z tego względu rok wcześniej poszedł do pierwszej klasy Szkoły Powszechnej nr 4, mieszczącej się przy ul. Targowej 14. Podobno miał dobre stopnie z historii i literatury, gorsze z matematyki i nauk przyrodniczych. Zachęcany przez matkę i jezuickich katechetów wstąpił wówczas do Sodalicji Mariańskiej - stowarzyszenia, którego celem było oddawanie szczególnej czci Matce Bożej. Jesienią 1926 roku rozpoczął naukę w Miejskim Gimnazjum Męskim im. Józefa Piłsudskiego. Uwielbiał dwie postacie historyczne: Józefa Piłsudskiego i genialnego ministra spraw zagranicznych Francji przełomu XVIII i XIX stulecia Karola Talleyranda-Périgorda.

W latach 30. XX wieku studiował na Uniwersytecie Lwowskim im. Jana Kazimierza, gdzie uczył się prawa i dyplomacji. Odbył także służbę w Szkole Podchorążych Rezerwy Artylerii we Włodzimierzu, uzyskując najlepsze wyniki. W styczniu 1939 roku został zatrudniony przez polskie Ministerstwo Spraw Zagranicznych. Objął posadę sekretarza wydziału polityki emigracyjnej oraz referendarza. Tuż przed wybuchem II wojny światowej postanowił zaciągnąć się do Wojska Polskiego.

W grudniu 1939 roku powierzono Janowi Karskiemu pierwszą tajną misję dyplomatyczną do Francji. A już w 1942 roku Komenda Główna Armii Krajowej zleciła mu zadanie zawiadomienia aliantów o tragedii narodu żydowskiego. Zaopatrzony w odpowiednie instrukcje, w październiku opuścił Warszawę i udał się do Londynu. Rządowi RP na emigracji przekazał obszerne informacje o zagładzie narodu żydowskiego oraz apel o pomoc sprzymierzonych w tej kwestii. W kilka miesięcy później z polecenia rządu polskiego został wysłany do Waszyngtonu, gdzie raport dotyczący eksterminacji Żydów w okupowanej Polsce przekazał osobiście prezydentowi USA F. D. Rooseveltowi. Mimo interwencji rządu i osobistych spotkań Karskiego z wpływowymi politykami koalicji antyniemieckiej nie udało się przekonać ich o skali zagłady i podjęcia jakichkolwiek działań w tej sprawie. Po wojnie związał się z Uniwersytetem Georgetown w Waszyngtonie, gdzie wykładał m.in. stosunki międzynarodowe. Był nominowany do pokojowej nagrody Nobla.

15 maja 2000 roku otrzymał Honorowe Obywatelstwo Miasta Łodzi. Wówczas to mówił, że jest to jego ostatnia wizyta w Łodzi i Polsce. W dwa miesiące później, 13 lipca zmarł w waszyngtońskim szpitalu.

Zapraszamy do obejrzenia specjalnego wykładu o Janie Karskim Szymona Pawlaka, stypendysty Fundacji Edukacyjnej Jana Karskiego.

Źródło: Centrum Dialogu im. Marka Edelmana w Łodzi