Zapoczątkowały je wydarzenia „krwawej niedzieli” w Petersburgu 22 stycznia 1905 roku. W Rosji rozpoczęła się lawina strajków, które przeniosły się również na tereny Królestwa Polskiego. W Łodzi już w styczniu zaczęli strajkować robotnicy fabryki K. Steinerta, L. Geyera, W. Stolarowa, J. Richtera czy F. Schweikerta. Niezadowolenie wynikające m.in. ze złych warunków pracy i niskich zarobków były główną przyczyną, przez którą robotnicy łódzkich fabryk odeszli od maszyn lub okupowali zakłady pracy. Przyłączyli się do nich również tramwajarze, kolejarze, drukarze i inni pracownicy. 27 lutego 1905 roku wybuchł w mieście strajk szkolny.
Wśród wielu postulatów domagano się m.in. zaprzestania rusyfikacji, zniesienia cenzury, 8-godzinnego czasu pracy, ustalenia minimalnej płacy czy zniesienia pracy akordowej. Dochodziło do krwawych starć z policją i wojskiem, wielu demonstrantów aresztowano, były ofiary śmiertelne i ranni. Wszelkie manifestacje, wiece i zgromadzenia rozpędzane były przez służby porządkowe, pertraktacje z delegacjami fabrycznymi nie dawały oczekiwanych rezultatów.
Był to również czas do zamanifestowania narodowowyzwoleńczych dążeń Polaków. W rocznicę uchwalenia Konstytucji 3 Maja, po wieczornej mszy w kościele św. Krzyża zorganizowano patriotyczną manifestację. Na tłum, który śpiewał „Boże coś Polskę” skierowano wtedy szarże policji i kozaków.
Do dramatycznych scen w Łodzi i okolicach, ataków na pochody, strzelanie do dzieci, kobiet, starców i mężczyzn dochodziło kilkakrotnie. Wywoływało to wzburzenie w środowisku robotniczym, prowokowało do walki i odwetu.
Pierwsze w Imperium Rosyjskim powstanie zbrojne robotników miało miejsce właśnie w Łodzi. Powstanie łódzkie zwane też czerwcowym trwało od 22 do 24 czerwca 1905 roku. Spontanicznie przystąpiono do walki. Zaczęły się napady na policjantów i kozaków, budowano pierwsze barykady i zasieki na ulicach. Większość z nich stawiano w Śródmieściu, ale też na Bałutach. Przede wszystkim jednak budowano je w rejonach zamieszkania robotników i w pobliżu większych fabryk. Walki rozpoczęły się rano, toczyły się niemal w całym mieście, strzelano do patroli wojskowych i policjantów. Do szczególnie zaciętych walk doszło na ulicach: Wschodniej, Południowej (ob. Rewolucji), Piotrkowskiej, Średniej (ob. Pomorska), Mikołajewskiej (ob. Sienkiewicza) oraz przed fabryką I. K. Poznańskiego. Do krwawych walk doszło w okolicach szosy rokicińskiej i w parku Źródliska. 23 czerwca przerwały pracę wszystkie fabryki w mieście.
Grupy robotników były jednak słabo uzbrojone, stąd też wojsko szybko opanowało sytuację w mieście pomimo cały czas utrzymujących się rewolucyjnych nastrojów. W tej nierównej walce zginęło wielu łódzkich robotników, wielu zostało rannych i aresztowanych. Jedną z przyczyn przegranej był również brak kierownictwa i kontroli ze strony partii socjalistycznych. Chociaż należy pamiętać że „wrzenie rewolucyjne” trwało w mieście do jesieni 1907 roku.
Łódzka rewolucja pomimo tego, że zakończyła się klęską, dała świadectwo solidarności robotników Królestwa Polskiego i Rosji, dążenia do wyzwolenia spod jarzma caratu oraz godziwych warunków pracy i życia. Nastąpił dzięki niej zdecydowany wzrost świadomości politycznej szerokich rzesz łodzian, dokonała się demokratyzacja życia politycznego i partii politycznych. Poza tym rozbudziła ona radykalne aspiracje społeczne, narodowe ale też te dotyczące swobód obywatelskich.
Czerwcowe wydarzenia z 1905 roku w naszym mieście poruszyły polską i europejską opinię publiczną a Łódź stała się jednym z najważniejszych ośrodków polskiego życia narodowego.
W 1923 roku na Polesiu Konstantynowskim stanął Pomnik Straconych w latach 1905 – 1907. Monument w formie kolumny z krzyżem zaprojektowany został przez Wiesława Lisowskiego. Niestety zniszczyli go hitlerowcy w czasie II wojny światowej.
tekst i zdjęcia pochodzą z Muzeum Miasta Łodzi [Facebook MMŁ]
Komentarze (0)
Wysyłając komentarz akceptujesz regulamin serwisu. Zgodnie z art. 24 ust. 1 pkt 3 i 4 ustawy o ochronie danych osobowych, podanie danych jest dobrowolne, Użytkownikowi przysługuje prawo dostępu do treści swoich danych i ich poprawiania. Jak to zrobić dowiesz się w zakładce polityka prywatności.