„Blokowiska Łodzi”. Powstała pierwsza biblia łódzkich osiedli! [wywiad |zdjęcia]

„Blokowiska Łodzi”. Pierwsza książka w całości poświęcona łódzkim osiedlom

Praca nad książką zajęła blisko trzy lata. W pierwszej części publikacji opisano osiedla zachodniej części Łodzi: Nowe Rokicie, Obywatelską, Karolew, Retkinię, Montwiłła-Mireckiego, Koziny, Żubardź, Wielkopolską, Mikołaja Reja, Teofilów, Pojezierską i Radogoszcz.

Agnieszka Szynk: Dopisek „Vol. 1” na okładce książki świadczy o tym, że zebraliście dużo materiału. Jaką metodologię pracy przyjęliście?

Piotr Borowski: Podzieliliśmy miasto zgodnie z granicami największych i najbardziej charakterystycznych osiedli. Później zaczęliśmy szukać materiałów archiwalnych i rozmawiać z mieszkańcami.

Początkowo zakładaliśmy, że więcej uwagi poświęcimy sprawom związanym z zakładaniem osiedli – kwestiom projektowania przestrzeni i samej budowy. W trakcie prac okazało się, że proporcje się odwróciły. Powstała książka sentymentalna, pełna wspomnień i ludzkich historii. Niemal każdy z naszych rozmówców pokazywał nam dawne zdjęcia, stare mapy czy ulotki związane z danym osiedlem. Szybko okazało się, że materiału jest tak dużo, że konieczne jest podzielenie książki na dwie części.

AS: W publikacji skupiacie się wokół historii mieszkańców, ale wątki urbanistyczne są w niej mocno zaakcentowane.

PB: Dowiedzieliśmy się na przykład, że Teofilów był osiedlem zaprojektowanym wzorcowo. Obszar został podzielony na części przemysłową i mieszkalną, a w konkretnych miejscach przewidziano lokalizację pawilonów handlowo-usługowych czy terenów zielonych. Inaczej wyglądało to w latach 70. na Retkini czy Radogoszczu – Zachodzie. W tych częściach miasta budowano znacznie szybciej i bez dokładnego planu urbanistycznego. Chodziło o to, żeby nowe bloki powstawały jak najszybciej. W skrajnych przypadkach zdarzało się, że miejsce budowy kolejnego budynku wyznaczał dźwig, który nie mógł podjechać w każde miejsce.

Przyglądając się konkretnym blokowiskom i mieszkaniom widać, że każde z nich miało inny charakter i powstawało w innym momencie. Inaczej wyglądają mieszkania na Nowym Rokiciu czy w blokach na Radogoszczu – Wschodzie.

AS: Z jakim odbiorem spotkaliście się, szukając rozmówców do swojej książki?

PB: Mieszkańcy rozmawiali z nami bardzo chętnie. Udostępniali zdjęcia z prywatnych archiwów. Opowiadali gdzie chodziło się po pieczywo, gdzie znajdowały się konkretne sklepy. Mówili o rywalizacji uczniów z pobliskich szkół. Wspominali place i boiska, na których dawniej grało się w piłkę. Przywoływali historie, które dziś wydają się nam nierealne. Na przykład kiedy robotnicy kończyli prace na budowie jakiegoś osiedla, zostawiali po sobie ogromny bałagan – betonowe elementy, rury czy wykopy, które w tamtym czasie służyły dzieciom jako place zabaw. Dziś, ze względów bezpieczeństwa, trudno byłoby sobie to wyobrazić. Okazało się też ile łódzkich osiedlowych grup funkcjonuje w mediach społecznościowych.

AS: Mieszkańcy wspominali o osiedlowych animozjach? Może na tle piłkarskim?

PB: Zdarzały się przypadki szkół, które nie darzyły się sympatią. Najczęściej rywalizowali ze sobą uczniowie szkół położonych niedaleko siebie. Takie stosunki panowały choćby na Retkini między szkołami numer 137 i 15. Czasami międzyszkolne rozgrywki boiskowe później kończyły się nieoficjalną dogrywką na pięści.

AS: Czy łódzkie blokowiska mają jakiś wspólny mianownik? A może każde z nich jest na tyle charakterystyczne, że trudno je porównywać?

PB: Trudno mówić o wspólnych cechach. Na przestrzeni lat każde z nich postrzegano inaczej. Kiedy w okresie PRL bardzo brakowało mieszkań, taki lokal był szczytem marzeń. Każdy chciał pochwalić się przed znajomymi czy rodziną, że posiada własne M-3 na Retkini. Później, w latach 90. osiedla podupadły, a mieszkanie na nich wyszło z mody. Od kilkunastu lat widać, jak łódzkie osiedla się zmieniają. Są odnowione i ocieplone; na osiedlach znajduje się coraz więcej sklepów, jest lepszy dostęp do przedszkoli i szkół. Osiedla stały się samowystarczalne. Dominującą szarość zastąpiły pastelowe kolory. Nie ma już błota, ani bałaganu i co warte podkreślenia – łódzkie osiedla są bardzo zielone.

Mieszkańcy pozostałych części Łodzi chcą już przeczytać o swoich osiedlach. Wszystko wskazuje na to, że nie będą musieli długo czekać – kolejna książka ma ukazać się już w 2023 roku. Zostaną w niej opisane: Bałuty, Doły, Widzew, Olechów, Janów, Dąbrowa, Chojny, Kurak i Manhattan. 

Pierwsza część publikacji jest już dostępna w sprzedaży. 

CZYTAJ TAKŻE >>> 14 stycznia prapremiera „Na całe życie”
w reżyserii Wojciecha Malajkata w Teatrze Powszechnym