Historia synagogi Reicherów w pigułce
Budynek powstał z fundacji rodziny Reicherów w latach 1895 - 1902, według projektu architekta Gustawa Landau-Gutentegera. Jest to jedyna synagoga, która przetrwała czasy wojenne - za sprawą Wolfa Reichera, który sporządził fikcyjny akt sprzedaży budynku niemieckiemu kontrahentowi, który nie pozwolił go zburzyć. W czasach wojny budynek służył jako skład soli, co powstrzymywało nazistów przed jego zburzeniem. Po zakończeniu wojny, jedyny ocalały potomek rodziny, Edward Reicher sprzedał kamienicę wraz z gruntem, a synagogę przekazał we władanie Kongregacji Wyznania Mojżeszowego.W roku 1988 rozpoczęły się prace remontowe synagogi, w trakcie których wybuchł pożar. Remont udało się dokończyć z pomocą Fundacji Ronalda S. Laudera, jednak po 10 latach od remontu doszło do wielu aktów wandalizmu, m.in. próby włamania, malowania na murach synagogi antysemickich haseł, swastyki oraz gwiazdy Dawida na szubienicy. Synagogę systematycznie odmalowywano, aby do dziś mogła służyć wiernym.
W synagodze Reicherów ogromną wartość widzą także twórcy filmowi. Jej wizerunek wykorzystano m.in. w serialu "Król" w reżyserii Jana P. Matuszyńskiego.
- Bardzo chcieliśmy zrealizować sceny w tej właśnie Synagodze, ponieważ idealnie wpisała się w nasze wyobrażenie o tej scenie - mówili w wywiadzie dla portalu "Oko na Warszawę", scenografowie serialu - Grzegorz Piątkowski i Katarzyna Sikora.
CZYTAJ TAKŻE: Kościół w Mileszkach. Pieniądze i... ludzkie szczątki. Niespodziewane odkrycia podczas odbudowy świątyni
Synagoga wymaga remontu. Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków w Łodzi oraz Gmina Żydowska podejmują działania
Do napisania artykułu zainspirował mnie wpis opublikowany na facebookowej stronie „Łódź zwana pożądaniem - przewodnik po Łodzi”, w którym opisano fatalny stan techniczny budynku synagogi. Jak pisze autor posta - w najgorszym stanie jest sufit budynku, który może zawalić się w każdej chwili. O sprawę zapytałam Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków, Powiatowy Inspektorat Nadzoru Budowlanego w Łodzi, Gminę Wyznaniową Żydowską w Łodzi oraz Biuro Rewitalizacji i Mieszkalnictwa w Łodzi.Należy zaznaczyć, że właścicielem kamienicy przy ul. Rewolucji 1905 r. nr 28, tym samym właścicielem budynku synagogi, jest osoba prywatna, zatem możliwości zewnętrznych instytucji ws. przeprowadzenia remontu są ograniczone.
Gmina Wyznaniowa Żydowska w Łodzi postanowiła zwrócić się do Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków, aby ochronić budynek przed zniszczeniem i jednocześnie uzyskać zgodę na przeprowadzenie remontu. Gmina wyraża gotowość przeprowadzenia remontu we własnym zakresie, byle tylko zabezpieczyć budynek przed popadnięciem w ruinę.
- Poszliśmy drogą oficjalną i zwróciliśmy się do Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków, który mamy nadzieję, wpisze ten obiekt (przyp. red. do rejestru zabytków) i wtedy może na domu modlitewnym będzie ustalony jakiś kurator, który będzie egzekwował od właściciela prace remontowe. A jeśli nie, to my chętnie się podejmiemy prac remontowych, które wstrzymają degradację tego zabytkowego domu modlitewnego - tłumaczy przedstawiciel Biura Zarządu Gminy Wyznaniowej Żydowskiej w Łodzi.
Zapytałam także o próby podejmowania rozmów z właścicielem kamienicy i synagogi, w celu uzyskania zgody na przeprowadzenie remontu.
- Oczywiście mamy potwierdzone listownie, że zwracaliśmy się do właścicieli o możliwość wejścia na teren i przystąpienia do naprawy dachu, niestety odpisano nam, żebyśmy sobie zabrali, tak nieładnie, tę synagogę na plecy i przenieśli gdzie chcemy, bo nie są tym zainteresowani. Są zainteresowani, żeby to się zawaliło - dodaje przedstawiciel Biura Zarządu Gminy Wyznaniowej Żydowskiej w Łodzi.
Zapytanie o działania podjęte w sprawie wysłałam także do Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków.
- Synagoga Wolfa Reichera przy ul. Rewolucji 1905 r nr. 28 jest niezwykle cennym przykładem sztuki judaistycznej na terenie naszego województwa. Do dnia dzisiejszego w jej wnętrzu zachowały się historyczne, dekoracyjne elementy wyposażenia i konstrukcji. Architektura budynku, choć skromna w wyrazie, prezentuje cechy stylowe i posiada walory artystyczne. W związku z powyższymi wartościami ujęta została ona w wojewódzkiej ewidencji zabytków - pisze Daria Błaszczyńska, Inspektor ds. dotacji, Specjalista ds. komunikacji Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków.
Celem Łódzkiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków jest wpisanie budynku synagogi do rejestru zabytków, dzięki czemu budynek zyskałby najwyższa formę ochrony, tym samym możliwość wyremontowania.
- Jednocześnie ŁWKZ prowadzi obecnie postępowanie w sprawie wpisania budynku synagogi do rejestru zabytków nieruchomych województwa łódzkiego. Wpis do rejestru zabytków jest najwyższą forma ochrony, za sprawą której wojewódzcy konserwatorzy zyskują szerokie narzędzia prawne, które wykorzystywać mogą do skutecznego przeprowadzania nadzoru konserwatorskiego nad zabytkowymi obiektami. Postępowanie to ma także na celu dokładne rozpoznanie historii obiektu - dodaje Daria Błaszczyńska, Inspektor ds. dotacji, Specjalista ds. komunikacji Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków.
Zgodnie z wypowiedzią przedstawicielki Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków, na początku roku 2022 rozpoczęto działania, mające na celu wpisania synagogi do rejestru zabytków, a sprawa wyremontowania i zabezpieczenia synagogi jest dla instytucji priorytetowa.
- Z tego też powodu w styczniu br. przeprowadzono oględziny, mające na celu ocenę stanu zachowania synagogi. Należy mieć jednak na uwadze, że proces wpisywania zabytku do rejestru zabytków wymaga skrupulatności oraz czasu. Dodatkowo dotychczasowa nieuregulowana sytuacja prawna budynku utrudniała prowadzenie postępowania ws. wpisu do rejestru zabytków. Objęcie budynku synagogi najwyższą formą ochrony konserwatorskiej jest dla Łódzkiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków sprawą priorytetową - zapewnia Daria Błaszczyńska, Inspektor ds. dotacji, Specjalista ds. komunikacji Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków.
Powiatowy Inspektor Nadzoru Budowlanego w Łodzi potwierdził, iż wpisanie budynku do rejestru zabytków umożliwiłoby przeprowadzenie prac konserwatorskich.
- Obowiązek ochrony budynku spoczywa w pierwszej kolejności na właścicielu zabytku nieruchomego, ale także na organach nadzoru konserwatorskiego. Po wpisaniu synagogi do rejestru zabytków, konserwator zabytków może wydać decyzję nakazującą osobie fizycznej lub jednostce organizacyjnej posiadającej tytuł prawny do korzystania z zabytku wpisanego do rejestru, wynikający z prawa własności, użytkowania wieczystego, trwałego zarządu albo ograniczonego prawa rzeczowego lub stosunku zobowiązaniowego, przeprowadzenie, w terminie określonym w tej decyzji, prac konserwatorskich lub robót budowlanych przy tym zabytku, jeżeli ich wykonanie jest niezbędne ze względu na zagrożenie zniszczeniem lub istotnym uszkodzeniem tego zabytku - informuje Bogdan Wielanek, Powiatowy Inspektor Nadzoru Budowlanego w Łodzi.
Prośbę o wypowiedź w sprawie wysłałam także do Biura Rzecznika Prasowego Prezydenta Miasta, na odpowiedź cierpliwie czekam.
Komentarze (0)
Wysyłając komentarz akceptujesz regulamin serwisu. Zgodnie z art. 24 ust. 1 pkt 3 i 4 ustawy o ochronie danych osobowych, podanie danych jest dobrowolne, Użytkownikowi przysługuje prawo dostępu do treści swoich danych i ich poprawiania. Jak to zrobić dowiesz się w zakładce polityka prywatności.